Neste ano 2025 a escritora Andrea
Maceiras recibiu o Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil
na súa XVII edición, cun texto que, como ela di na entrevista que podedes ler
deseguido, “é no fondo, unha homenaxe aos clásicos da LIX xuvenil”.
 |
| Andrea Maceiras |
Velaquí a entrevista a unha
das escritoras máis interesantes do panorama da LIX galega co gallo do premio.
(Fonte Edicións Xerais)
OS LIBROS, SERES VIVOS QUE PERTURBAN
Antonio García Teijeiro
 |
| AGT (Foto de Anxo Cabada) |
Sentado diante da fiestra
sinto horror polo xenocidio de Gaza e decido boicotear a Vuelta Ciclista e o
EuroBasket pola participación de Israel en ambas competicións.
Aplaudo as interrupcións
das etapas e danme noxo as declaracións de personaxes do deporte branqueando o
sionismo israelí.
Sen música, remato La
noche de Tlatelolco, de Elena Poniatowska: masacre e horror institucionais
contra a xustiza e a liberdade. Nada novo.
Daquela…
Volve setembro. Van
apagándose as esaxeradas calores estivais que padecemos estes meses. Con
setembro, entre o remate do verán e o principio do outono, as escolas abren de
novo as portas e plantéanse os mesmos retos de sempre.
A rapazada, inmersa en móbiles e redes, volve a atoparse cos libros de texto, cos exercicios, cos controis, cos proxectos e demais. E a lectura?
Eu non podo esquecer os
libros de literatura nas aulas. A súa importancia. A súa necesidade. E penso
nela como algo fundamental na formación do alumnado. Cada curso apostei por que
os meus alumnos e alumnas gozasen da boa literatura. E, se falo a nivel global,
por desgraza, dubido da verdadeira consolidación da lectura aberta, de
calidade, positiva, nas nosas aulas.
Síntoo moito, pero cada
ano que pasa son menos optimista (non quero dicir pesimista para que non me
chamen derrotista) no tocante a que a lectura se desenvolva convenientemente
nas escolas.
Hai unhas semanas Elena
Villanueva apuntaba en FARO uns datos desoladores: o último informe PISA (2024)
evidenciou as carencias do alumnado galego en lectura. Sinalaba un retroceso de
case trece puntos nos hábitos lectores nunha década. Non me sorprendeu. Nada
novo para min. Dende hai uns anos veño constatando, malia certas opinións en
sentido contrario, que a lectura entre a mocidade está diminuíndo e que os
mozos e mozas non a contemplan como un dos seus plans cotiáns.Na información da
xornalista podiamos ler que só un 8% le diariamente, que un 43% dos maiores de
cincuenta anos non le nunca e que o IGE (Instituto Galego de Estatística)
informa que, referíndose a Vigo, catro de dez vigueses non colle un libro nunca
e só un 9% o fai cada día. Son datos estremecedores. Datos para botarse a
tremer.
Así que un non deixa de
pensar que algo non se está a facer ben.
Na maioría dos fogares
non existe o hábito lector e a escola (agás docentes moi concienciadas) ten a
lectura como algo secundario. Pouco ou nada
le unha boa parte dos mestres como sería aconsellable.E se faltan bos ou
boas mediadoras todo resulta inútil. Hai excepcións, sen dúbida, pero abondan
as prescricións que as editoriais envían aos centros con criterios máis
comerciais que literarios. Non se fan postas en común sobre libros interesantes:
eses libros que permiten reflexionar -ademais de entreter, que tamén existen-
sobre comportamentos dos personaxes, sobre situacións da vida, sobre a
complexidade da sociedade. Son textos que axudan, dende a boa literatura, a
tomar conciencia do mundo que vivimos, a un coñecemento de cadaquén máis
profundo e a procurar horizontes de conciencia persoal e social en liberdade.
Un libro é algo vivo que
convida a penetrar nel e a perderse pola infinidade de vieiros que abren ao
lectorado. Libros con sensibilidade que rabuñan por dentro e que permiten que
sigamos medrando interiormente.
Vivimos na época das
RRSS, do inmediato, da velocidade, da imaxe banal. Somos parte dunha sociedade
que rexeita, en boa medida, todo o que signifique reflexionar, detérmonos na
voráxine cotiá. Que rexeita todo o que supoña un esforzo. O pensamento e a
serenidade semellan unha perda de tempo. Aburren. Non queren deixarnos parar.
Non lles convén.
Observo unha uniformidade
social e de comportamentos que me deprime. E considero que os bos libros nos
crean conciencia de nós mesmos. Encantaríame que, dunha vez por todas,
puxésemos resistencia ao conformismo imperante cos libros como bandeira.
Na sedución que me
produce o acto de ler, coincido coa escritora e ensaísta arxentina Mª Teresa
Andruetto cando expón que “a literatura é un espazo de desacato capaz de facer
que os lectores e lectoras, no decorrer da lectura, esquiven riscos, loitas e
que se planteen toda clase de preguntas”.
Como dixen anteriormente,
un libro é un verdadeiro ser vivo que
nos perturba -no bo sentido- e nos ensina a mirar zonas aínda non comprendidas
de nós mesmos.
Así o sentín eu cando
descubrín a riqueza das boas lecturas e, xa como escritor, como dicía Borges,
non son o que son polo que escribo, senón polo que leo.
E por iso sigo a ler a
diario textos variados, agardando con ilusión esa hora de lectura feliz ,
silandeira, á última hora do día. Esa lectura que me reconforta nun mundo que
me desespera. Anímense e acompáñenme.
 |
| João Manuel Ribeiro cos autores |
O pasado domingo, día 7 de setembro, foron presentados na Feira do Libro de Porto os libros Máis aló do horizonte e Honorata e a casa das palabras gardadas, de Antonio García Teijeiro e Ánxela Gracián respectivamente.
Antonio García Teijeiro falando
O acto, moi entrañable,
consistiu nunha conversa dos autores co editor de Trinta uma linha, João
Manuel Ribeiro.
Un dos momentos en que fala Ánxela Gracián
Ambos libros, escritos en
galego, están editados por esta editorial e o diálogo resultou moi atractivo,
ademais de entrañable.
Nas próximas datas verán a
luz en portugués.
Versos e aloumiños
gravou en audio o acto e preséntao aquí en baixo para todos aqueles e aquelas
que seguen este blog-revista.
Vivimos tempos escuros e
convulsos. Invasións, guerras, bombardeos e un xenocidio insufrible en Gaza,
diante da indiferenza dos políticos do mundo.
Por iso son moi feliz de que
a Editora portuguesa Trinta por uma linha edite o meu libro Máis
aló do horizonte, unha novela claramente antibélica que aplaude a
figura tan denostada do COVARDE.
Un mozo decide fuxir da
guerra e do horror que o afogan. camiña cara a ningures, buscando un lugar chamado
PAZ. Na súa fuxida, chega a unha casa abandonada onde atopa unha misteriosa carpeta
con relatos e imaxes doutra guerra.
A memoria e a esperanza
cruzan o seu camiño.
Sempre me gustaron os textos
comprometidos en que o intimismo e as aventuras interiores dos personaxes teñen
unha presenza real.
Todo o conmovedor axuda a
sermos máis reflexivos e sensibles diante das moitas cambadelas que nos pon a
vida.
Procuro a reflexión nos meus
textos, sexan en prosa ou en verso; sexan literarios ou xornalísticos.
Isto é algo que nos fai
seguir medrando por dentro decontino.
Máis aló do horizonte non
é un libro oportunista. Non. A guerra está aí e a loita pola liberdade, os
traumas da violencia e a procura desesperada dun futuro mellor e que non doa
debe ser primordial como seres humanos.
O libro está ilustrado magnificamente
polo ilustrador brasileiro Júlio Castro.
A historia comeza así:
CLAUDIA CASTRO (Santiago de Compostela, 1972)
Idea
Cando teñas unha boa idea
tes que oír, ver e falar.
Se os demais non te escoitan
ás veces cómpre berrar.
Vida
Eu quixera gozar
da vida coma un paxaro,
camiñar coa elegancia
do gato,
cantar coa ledicia do galo
e vivir coma un becho raro.
Pensamentos
Pensar é sachar
nas leiras da vida.
É facerse preguntas
Sen que ninguén nolo pida.
Se pensas, existes.
Se existes, dubidas.
Se dubidas, es sabia.
Os pensamentos son cores
con cinco pétalos de tres cores.
Tempo
No verán construín un castelo
coa area dun reloxo.
Tiña torres, tiña ameas,
unha ponte e un gran
foso.
O meu castelo de praia
o mar quíxoo para el,
envolveuno co seu saio
e nunca máis souben del.
Lingua
A lingua é unha maneira
de comprender a vida e o tempo.
Nunca mordas nin agoches
este baúl invisíbel
que acubilla os pensamentos.
(Do poemario Seis
leiras e un piano, editado por Edicións Xerais. (2025), na colección Merlín, e ilustrado
por Laura Tova).
Ai, a poesía! Tan libre, tan descoñecida, tan lonxe da maioría e tan necesaria!
Hai un libro que teño sempre ben preto de min: editado por Hiperión, Poesía ¿eres tú? (Aproximaciones a la poesía, El Poema y El Poeta é unha delicia.
Téñoa á miña beira, porque está chea de frases, definicións, citas e achegamentos diversos á poesía e ás súas concrecións: o poema e o poeta.
Fermín Herrero e Jesús
Munárriz foron recompilando frases de autores e autoras de épocas e de
civilizacións diversas, poetas case todos, pero tamén filósofos, ensaístas,
pensadores, críticos ou artistas, que dende sempre trataron de apresar e
enunciar, deitándoo en palabras, o que os devanditos conceptos lles inspiraban
ou suxerían.
Poesía, ¿eres tú?
Está organizado este libro de citas en tres grupos que corresponden a estes
tres conceptos: poesía, poema e poeta, e que van do xeral ao particular, do
abstracto ao concreto, do teórico ao persoal.
É unha verdadeira delicia
pasear por estas páxinas cheas de profundidade, enxeño e inspiración.
Coma exemplo, podedes ler
algunhas destas frases e, sen dúbida, poñervos a reflexionar e a encher as
vosas vidas de poesía.
La poesía salva non só a
quen a expresa, senón a todos cantos a len ou recrean. MANUEL ALTOLAGUIRRE
 |
| Manuel Altolaguirre |
A poesía é o espello borroso
da nosa sociedade. Cada poeta respira sobre este espello: o seu bafo embázao de
diferente maneira. LOUIS ARAGON
 |
| Louis Aragon |
El poema, en estado de
fragilidad o de furia, deja caer su sombra sobre el mundo y los desplaza. JUAN
GELMAN
 |
| Juan Gelman |
La voz que habla en un
poema, aunque sea la del poeta, no es nunca una voz real, es sólo una voz
posible, no siempre imaginaria, pero siempre imaginada. JAIME GIL DE BIEDMA
.jpg) |
| Jaime Gil de Biedma (Foto Jot Down) |
Poeta, por ser claro no se
es mejor poeta./ Por oscuro, poeta, no lo olvides, tampoco. RAFAEL ALBERTI
 |
| Rafael Alberti |
O poeta é un mentireiro que
di sempre a verdade. JEAN COCTEAU
 |
| Jean Cocteau |
O libro “Os
ecos do vento/ Los ecos del viento” entro na Lista da OEPLI, 2024.
Estou moi
satisfeito de estar nesta listaxe.
Un
poemario que bebe nas palabras de grandes poetas mulleres de España e de
América Latina.
Unha homenaxe a
todas elas é á súa poesía.
Por iso, gravei
a toda présa este vídeo lendo catro poemas do poemario, marabillosamente
ilustrado por Noemí Villamuza e editado con elegancia e agarimo pola Editorial
Kalandraka.
Se vos apetece
velo, eu encantado.
 |
| Un momento da conversa guiada pola escritora e xornalista María Xosé Porteiro |
Coincidindo co aniversario da Revoluçao dos Cravos, o 25 de abril, na Librería Librouro tivo lugar un acto fermoso arredor do libro Sentado diante da fiestra, editado pola Editorial Elvira.
De novo, María Xosé
Porteiro e Xabier Romero conversaron comigo sobre os múltiples temas
que os artigos recollidos no libro gardan no seu interior.
Conversa distendida que
resultou moi agradable para os asistentes e que rematou, cantando entre todos,
a canción insignia da revolución, Grândola Vila Morena, cun
caravel na man. Uns momentos moi emocionantes.
 |
| Noa García Garrido participando no acto |
Nun intre do acto, unha
asistente, Noa García Garrido, leu un fermoso poema coma homenaxe á miña
obra, algo que lle agradecín moi fondamente.
Estamos a vivir un tempo
moi gris e estes actos nos reafirman no concepto de LIBERDADE; unha liberdade
que podemos perder, a pouco que nos despistemos.
O acto foi gravado en audio e, para todas as persoas que o desexen, Versos e aloumiños ofréceo cunha enorme satisfacción e agarimo aquí embaixo.
(Dedicado ao meu prezado amigo, João Pedro Mésseder, un loitador incansable)
O
proxecto Vigo, entre notas e versos, foi un éxito e unha
experiencia sensacional e única.
Máis
de mil alumnos e alumnas pasaron polo Auditorio de Concello para escoitar e
emocionarse coa poesía lida en voz alta e cos versos postos en música.
Enorme
o traballo de Alberto e Andrés Cunha musicando algúns deles e interpretando,
con voz e guitarra respectivamente, poemas de Curros Enríquez, Lorca,
Rosalía de Castro, Rafael Alberti, Manuel María, MªElena Walsh, Antonio Machado
e Antonio García Teijeiro (estes musicados integramente polos irmáns
Cunha).
 |
| Andrés e Alberto Cunha |
Con ecos de Serrat, de Amancio Prada,
Batallán, Walsh, Fuxan os Ventos e, xa que logo, de Alberto Cunha, a rapazada
cantou, recitou, participou dun xeito moi activo en cada unha das sesións do
proxecto.
 |
| Antonio García Teijeiro |
Unha
mostra máis de que, cando a poesía se achega con arte e agarimo, penetra no
máis fondo do ser humano.
O
proxecto levouse a cabo baixo o patrocinio da Concellería de Educación do
Concello de Vigo.
 |
| Felices despois dunha das sesións de "Vigo, entre notas e versos". |
E,
como mostra do que acabamos de escribir, deseguido podedes escoitar en audio
unha das sesións de Vigo, entre notas e versos.
12 greguerías de luna
Ramón Gómez de la Serna
Marc Taeger (ilustrador)
Kalandraka Editorial
Col. Poesía ilustrada
Sempre sentín unha enorme
atracción polas Greguerías de Ramón Gómez de la Serna, ese
escritor vangardista, iconoclasta, que fixo da literatura un universo
particular ateigado de liberdade.
Un escritor orixinal, que
descubriu nas vangardas un xeito de expresión literaria libre, enxeñosa e,
mesmo, provocativa.
 |
| Ramón Gómez de la Serna |
Sempre levei comigo as Greguerías
aos obradoiros poéticos, a determinados encontros, a cursos para mestres e
mestras, porque me resultaban fascinantes.
A greguería, “esas fatais exclamacións
das cousas e a alma ao tropezaren entre elas por pura casualidade”, afirma
Ramón, para continuar dicindo que “a greguería non se procura, non se fabrica,
senón que tende a xurdir espontaneamente da impresión momentánea que unha
cousa, un obxecto ou o que sexa produzan na nosa imaxinación”.
A Editorial Kalandraka
preséntanos, dentro da colección Poesía ilustrada, 12 greguerías
de luna”, interpretadas marabillosamente por Marc Taeger, que
son un agasallo para a vista e para sentir a beleza das palabras e das imaxes.
.jpg) |
| Marc Taeger (toto de Adrián Baúlde) |
Coido que o artista non
puido describir mellor o seu traballo: unhas greguerías visuais. No seu
traballo Marc Taeger non se centra, penso eu, en apoiar o texto, senón en crear
imaxes -moi belas- que se fundan coas palabras e, á vez, cada ilustración teña
vida por si mesma.
E foi a través do collage,
como o ilustrador crea un discurso plástico suxestivo, evocador que permite a
quen o ve ir máis aló das palabras.
A lúa, reflectida cun ton
vangardista na imaxe, chega a acariñar as liñas creadas por Marc e dá un paso
adiante como querendo fuxir das palabras que lle deron forma inicialmente para
verse retratada e contida nos trazos do ilustrador.
A beleza, tanto nas palabras
coma nos trazos, brilla dun xeito extraordinario neste fermoso álbum.
Un libro sen idade. Un libro
para gozar del visual e literariamente, que fai da estética e do enxeño o eixe
fundamental. Un libro engaiolante.
Antonio
García Teijeiro
O vindeiro 2 de abril
celébrase, como cada ano, o Día Internacional do Libro Infantil.
Non imos incidir en Versos
e aloumiños na importancia que a lectura ten para os rapaces e rapazas
nunha sociedade demasiado informatizada e na que as RR SS posúen un influxo enorme
sobre a infancia e a mocidade.
Como se non puidesen ser
compatibles, semella que o libro, a súa lectura en soidade ou compartida, está
a quedar algo relegado.
Nós cremos que non se pode
permitir que a rapazada pase os anos de formación de costas á lectura.
 |
| Entre e sobre libros de LIX |
Por iso, consideramos
interesante a celebración deste día…sempre que ao día 2 de abril lle sigan os
demais do almanaque con libros entre as mans, porque de nada serven as
celebracións se non van acompañadas dun xeito cotián para que se cumpran os obxectivos.
Este ano, é a poeta
neerlandesa, Rian Visser, quen se encarga de facer o texto cun poema,
traducido ao galego por Mercedes Pacheco e que leva por título Linguaxe
Visual.
E a ilustradora da mesma
nacionalidade, Janneke Ipenborg, quen fai o cartel desta celebración.
Celebremos con ledicia este día e sigamos facendo todos os días o Día do Libro infantil.