POLAS SÚAS OBRAS LEMBRARÉMOLOS / AS (10) Rafael Chirbes

                                                            RAFAEL  CHIRBES  (1949-2015)


Foi en 1992 cando coñecín a literatura de Rafael Chirbes. Lin, por aquel tempo, unha novela que me impactou: "La  buena letra" (Editorial Debate). Un libro, por certo, cuxa dedicatoria poñía A mis sombras. Dende ese momento este home nacido na provincia de Valencia interesoume definitivamente. Fun lendo as novelas anteriores ("Mimoun" e "En la lucha final") e seguín facéndome con cada libro que ía publicando.

     Estas foron as primeiras liñas que lin de Chirbes:

               Hoy ha comido en casa y, a la hora del postre, me ha preguntado si aún recuerdo las tardes en que tu padre y tu tío se iban al fútbol y yo le preparaba a ella una taza de achicoria...
                         (De La buena letra. Ed. Debate. 1992)

Rafael Chirbes

Velaquí unhas interesantes palabras da escritora Marta Sanz, tiradas de Babelia co gallo da morte do novelista de Tabernas de Valldigna.

En tiempos donde el valor social llega con la desideologización, Chirbes encarna una figura aparentemente imposible: la del escritor marxista que a la vez es un escritor comprometido con la belleza y la violencia de cada palabra. El impulso de su literatura no es solo ético, sino también estético. No es solo ético, sino también político. Al plantear las grandes preguntas no escatima la crítica a ras de tierra. Frente al prejuicio de que la ideología explícita —de la implícita voluntariosamente invisibilizada estamos rodeados— ensucia la verdadera literatura, Chirbes recurre al marxismo como lente de aumento. Su ideología no le ató las manos ni mermó su capacidad como escritor, sino que le ayudó a mirar para desvelarnos dónde se encuentra la boca del lobo. Le ayudó a encontrar las palabras y, frente a la anorexia y la levedad verbales, a conseguir que en sus voces resonaran espeleológicamente las voces de la Historia.  

No vídeo que está abaixo, podemos ver e escoitar a 

Rafael Chirbes falando sobre a súa novela "En la o

rilla", Premio Nacional de Literatura (2014).

OS HERMÉTICOS "MUROS DE AIRE" DE AN ALFAYA.

An  Alfaya

Sempre digo o mesmo, pero é verdade: estou desexando que apareza un novo libro de An Alfaya para gozar.

     Posiblemente goce sufrindo ou sufra gozando, pero é que esta muller escribe unha literatura da que estou namorado. Porque a literatura de An Alfaya  se asenta nun mundo persoal que comparto literariamente.

     Nese mundo os personaxes posúen unha vida interior moi forte, moi fonda. Ás veces penso que son eses personaxes os que marcan o rumbo da nosa escritora. Malia que un sabe que ela leva a iniciativa, non poñería a man no lume polo dominio real sobre eles.

     Isto ocorre na excelente novela Muros de aire  (Edicións Xerais. Narrativa) que me perturbou e, ao tempo, me fascinou.  An Alfaya constrúe unha historia conformada por distintas liñas de narración que van confluír cara ao final. E a novelista desenvolve as situacións cun ritmo lento, ben pensado e facendo circular os seus personaxes polos camiños que ela lles marca. Ou é que son eles quen marcan a traxectoria?  Talvez, mais o que consegue An é que o lector –neste caso, eu- forme parte dese universo proposto e se vexa inmerso  nos avatares das persoas que dan vida á historia.  

     Mediante cartafoles de suicidas (un traballo administrativo e de campo de socioloxía), coñecemos os encontros e, sobre todo, os desencontros de Cora e de Fidel, que manteñen unha relación profesional e persoal con espazos grises. E coñecemos, ademais, variados comportamentos daquelas persoas que Cora entrevista, cuxos testemuños e reaccións diante dela,  dan un dramatismo real á novela. Magnífica estrutura, na que ten un protagonismo importante a desconcertante Remedios, a avoa da protagonista, acubillo desta, pero que se nos mostrará como unha muller de personalidade castradora e cruel. Como os personaxes marcan certas pautas, xa queda dito, non está de máis que reparemos, ademais, en Mauro Luaces, Elisa Luaces, a nai deste, ou en Amalia. Están moi ben perfilados e un chega a comprendelos completamente.

     

     Quizais sexa o destino quen mova os fíos destes personaxes que se ven maltratados polas vicisitudes da vida. Unhas personaxes que semellan non teren control dos seus actos e que sofren un desequilibrio vital que os confunde dun xeito permanente.

     An Alfaya volve presentarnos unha novela de personaxes tecida coa mestría de sempre, que nos engole, que nos inquieta e desacouga,  pero que nos permite gozar da boa literatura. Unha novela de dor, reflexión e emocións varias.

Abusando da súa xenerosidade, Versos e aloumiños pediu á autora un texto libre, que lle apetecese escribir tendo Muros de aire como referencia.

E An escribiu este poético e fermoso texto:

An  Alfaya

Non sempre a fuxida é unha opción,

ás veces os pés camiñan por un vieiro de escuridade que nos conduce ao abismo.

Mais, procuramos a luz.

A luz nese punto difuso, fugaz cara o infinito.

A luz pescudando a súa beleza que nos cega.

Imantados á intensa dor que nos provoca a súa inaccesibilidade.

Estendemos os brazos, as mans, os dedos, as uñas, desmembramos as articulacións tentando apreixar unha físgoa, un lampo, un fío de luz, porén, cando recollemos os brazos, os dedos, as uñas, coas articulacións desmembradas, só atopamos muros de aire...

                        Muros de aire irrespirable,

                                               aire envelenado,

                                               aire de xofre,

                                               aire que viaxa

polas vías respiratorias da xente escura que busca a luz no buraco do muro.

Sospeito que en todo muro hai unha greta, un oco, unha vía de escape

aberta á esperanza, que mata a rabia, a dor, a tristeza, a eterna incógnita

                                               do desalento.

Mais, no buraco dun muro de aire, só hai aire, aire, aire...

                                               Baleiro.

                                               Pulsión de morte.

            Desexo de finar, de acabar, de descansar de autoconcluir.

  

Debaixo destas liñas, dúas fotografías  da presentación de Muros de aire, na cafetaría Badía de Vigo.     

De esquerda a dereita: Manuel Bragado, An Alfaya e Ramón Nicolás. (Foto H. Pérez).

An dedica un exemplar de "Muros de aire" ao remate do acto.

                                                                                                             ANTONIO  GARCÍA  TEIJEIRO

LOS BEATLES CON TONY SHERIDAN EN HAMBURGO, 1961

Si hubo un grupo que, desde una edad bien temprana, me inoculó mi pasión por la música, sin duda fueron los Beatles, y aunque mis intereses musicales estén centrados principalmente en el jazz, siento un enorme cariño por el cuarteto liverpooliano y regreso siempre a sus discos periódicamente. Ya sé que esto no es nada nuevo, que comparto esa misma experiencia con millones de personas en el mundo, pero eso no merma la importancia que dicha experiencia tuvo para mí. Desde muy pequeño comencé a devorar los discos de los Beatles, en un primer momento los oficiales, pero pronto también las rarezas encontradas en álbumes piratas que no siempre eran fáciles de conseguir: las grabaciones caseras de un grupo rupestre de skiffle llamado The Quarrymen, la colección de maquetas para Decca que la compañía rechazó, las tomas alternativas que no fueron publicadas oficialmente hasta que tanto los Beatles como EMI se dieron cuenta de su viabilidad comercial y editaron los tres volúmenes de Anthology, algunos conciertos en los que la música casi no se puede escuchar debido a los gritos de los fans, etc. Y, por supuesto, también las sesiones junto a Tony Sheridan de las que me dispongo a hablar hoy, tras haberlas escuchado y reescuchado incontables veces en las últimas semanas.

Tony Sheridan en el escenario

Se trata de una serie de grabaciones que John Lennon, Paul McCartney, George Harrison y Pete Best (Ringo Starr aún no formaba parte de la banda en estos primeros tiempos) realizaron como grupo de acompañamiento del rockero Tony Sheridan, compañero habitual de las noches de excesos e interminables jam sessions en clubes de dudosa reputación de la ciudad de Hamburgo. Originalmente grabados para el sello Polydor, aunque editados y reeditados hasta la saciedad, estos temas fueron producidos en 1961 por el inimitable Bert Kaempfert, compositor, entre otras cosas, de clásicos del easy listening como "Wonderland by Night" y del éxito de Frank Sinatra "Strangers in the Night". Es difícil considerarlos realmente como cortes de los Beatles: el grupo aparece estrictamente como banda de acompañamiento de Sheridan, excepto en dos temas, una versión en clave de rock del standard "Ain't She Sweet" con la parte vocal a cargo de John, y un interesante instrumental al estilo de los Shadows titulado, por si había alguna duda, "Cry for a Shadow", que pasará a la historia por ser la única colaboración entre John y George grabada por los Beatles.

El productor y compositor alemán Bert Kaempfert

En el resto de las canciones, Tony Sheridan es la voz principal y los Beatles se limitan a acompañarlo, generalmente de forma correcta, sin más, y a veces se encargan también de los coros. En total, los de Liverpool acompañan a Sheridan en seis canciones: una buena versión de "When the Saints Go Marching In"; la balada "Why (Can't You Love Me Again)"; un blues que suena más bien a pop titulado "If You Love Me, Baby" (a veces editado también como "Take Out Some Insurance on Me, Baby"); una muy interesante versión del clásico del jazz "Sweet Georgia Brown" en cuya letra Sheridan introduce referencias a Liverpool; la muy sentimental "Nobody's Child", que Sheridan probablemente conocería a través de la versión de Lonnie Donegan y que los Traveling Wilburys grabarían décadas después; y la revisión rockera del tema tradicional "My Bonnie", sin duda una de las mejores canciones que salieron de estas sesiones. En todas las piezas, la voz de Sheridan acusa la influencia de Elvis Presley, aunque da la sensación que el vocalista se siente un tanto inhibido en el estudio, sobre todo si tenemos en cuenta la imagen de rockero de energía arrolladora que se había ganado en los tugurios de Hamburgo.

Edición en forma de caja de la Bear Family

El disco que aquí presento, uno de los muchos que han comercializado estas grabaciones, incluye también temas en los que Tony Sheridan está acompañado por los Beat Brothers, su banda habitual, que, pese al nombre elegido, no debe confundirse con los Beatles, ya que las sesiones junto a los Beat Brothers tuvieron lugar en 1962 y 1963, cuando los cuatro de Liverpool, ya con Ringo en lugar de Best, estaban iniciando su escalada al estrellato internacional. En estas canciones ("What'd I Say", "Let's Dance", "Ruby Baby", "Ready Teddy", "Ya Ya" y "Kansas City"), en las que no aparecen los Beatles, escuchamos a un Sheridan mucho más desinhibido, un artista mucho más completo, lo cual puede atribuirse tanto a la frescura del acompañamiento como a su mayor experiencia en el estudio. Es una verdadera pena que no sea fácil encontrar más grabaciones de Sheridan en solitario, pues no hay duda de que era un rockero de mucho talento que no quedó más que en promesa, y cuyo nombre estará siempre inevitablemente ligado al de los Beatles, con quienes, sin embargo, nunca llegaría a colaborar nunca más con posterioridad a estas sesiones en Alemania. Quien desee tener las sesiones completas, con tomas alternativas y versiones en estéreo y mono, puede optar por la edición más costosa, publicada en forma de caja por el sello alemán Bear Family, que se titula Beatles Bop - Hamburg Days y que, pese a su precio, es verdaderamente recomendable.

Los Beatles en escena en Hamburgo, con Stu Sutcliffe al bajo y Pete Best a la batería

                                                    ANTÓN GARCÍA-FERNÁNDEZ

GARCÍA RIVAS LE E REFLEXIONA SOBRE " AS ÚLTIMAS GALERÍAS ", A RECENTE NOVELA DE XOSÉ MARÍA ÁLVAREZ CÁCCAMO.

Xulio García Rivas

Que Xulio García Rivas é un gran pintor non o dubida ninguén.

     Pero Xulio é moitas cousas máis. Entre elas, un gran lector. Non vai de crítico, non. Ese non é o seu labor.

     Xulio le e le moi ben. Despois reflexiona e consegue, cunha claridade evidente, artellar un discurso coherente co lido.

     Animeino a que puxese por escrito o que me contaba sobre a novela do poeta Xosé María Álvarez Cáccamo, As últimas galerías (Ed. Galaxia.2015).  Estaba entusiasmado.

     

     Xulio, que é moi ben mandado, non dubidou en facelo. Daquela, escribiu este magnífico texto sobre a lectura para compartir con vós, queridos seguidores de Versos e aloumiños. Pura intelixencia. Pura xenerosidade.

       

AS ÚLTIMAS GALERÍAS

Novela de Xosé María Álvarez Cáccamo.

Editorial Galaxia. 2015.

Un feixe de cartas de amor e un álbum de fotos conforman a historia  de Amalia, unha muller internada nunha residencia  xeriátrica, de memoria fráxil, inquietante con luces e sombras esvaídas  na néboa da súa vida. En conversas co narrador  móstrasenos  todo o proceso da reconstrución dunha vida desde a mocidade.

      É evocadora, enigmática, misteriosa, poética. Algúns dos seus  capítulos  suxiren fantásticas imaxes  extraídas, por exemplo, do capítulo 2.. " Soñei  que a  miña  nai  conducía  unha  cama de hospital.... . Tráenme a memoria ás inquietantes e suxestivas imaxes dunha escena da película Roma ( Federico Fellini.1972 ) na que se mostra a entrada na cidade do equipo que roda a película e como a cámara viaxa nun enorme guindastre cuberto por plásticos, que recorda a unha cama con dosel, durante unha noite de treboada e néboa xerando impactantes  imaxes que logran conmover o noso espírito como o fai  tamén brillantemente coa palabra Xosé María Álvarez  Cáccamo neste segundo episodio da súa novela. 

     Tamén a min, claro, gústanme ás referencias pictóricas e o humor  dalgúns   parágrafos :  "Entre ás pinturas da casa, eu tiven  sempre  un  aprecio especial por un óleo sobre  táboa.... ou " Píntame un fajanjasto  para o cuarto de estar",  pedíamoslle  a Luis.

     A recreación do tempo en que transcorre a trama, a guerra, a postguerra, Vigo, a represión franquista está moi ben documentada, as cancións de  Amalia: “Están clavadas dos  cruces en el monte del olvido”, “Camino Verde” ou Solamente Una Vez” contribúen a crear unha atmosfera fondamente emotiva.

     Ten un ritmo  atraente  debido  a que é unha novela  que narra unha serie de acontecementos decisivos na vida da protagonista e que van logrando crear un ambiente enigmático que só se vai desvelar se seguimos lendo ata o final. Está moi ben a figura do narrador convertido en personaxe:

Xosé María Álvarez Cáccamo

     "E coidarei  esta  nova  fantasía de vello, o  home  que ve  pasar a figura aérea dá  nai  nena a correr  sen  esforzo  pola  pista de  patinaxe  e   conducir a  súa  vida  por  onde  a  levan  ás horas,  sen  proxecto,  sen  peso,  sen  medo. " E polo medio unha  historia  de amor  preciosa,  que posúe unha carga dramática final.

       O poeta, agora novelista,  que xa ten publicado outras obras narrativas,

 utiliza nesta novela a ficción  como o elemento fundamental que compón o texto   

  

     Toda a narración  está tinxida con un delicado aire poético e con unha  rigorosa e fermosísima linguaxe literaria. 

      Estamos diante dunha magnífica novela.

                                                                                                                      XULIO  GARCÍA  RIVAS

MÁIS LIBROS PARA NENOS E NENAS (OU PARA TODOS) QUE NOS PRESENTA EDICIÓNS XERAIS NAS DIVERSAS COLECCIÓNS DE LIX.

Pouco se pode engadir ao que se leva dito sobre Edicións  Xerais e a súa extraordinaria aposta pola LIX galega.

     

     As súas coleccións son referencias inexcusables no eido literario para os pequenos (terreo do que estamos a falar) e, ademais, tira do prelo  publicacións didácticas e de investigación dun valor indiscutible.

     O que nos ocupa agora é salientar algúns libros publicados recentemente, que poden servir para que o profesorado se achegue a eles e poidan ser utilizados nas aulas e facer máis felices aos alumnos.

     

     Destacamos en primeiro lugar unha obra de teatro deliciosa: Xogando con gatos, dun dos grandes escritores da LIX galega, Antón Cortizas. Unha peza en catro actos que nos leva, cun humor e cunha inmersión no mundo da literatura popular, a gozar dos personaxes e as situacións que o enxeño do autor propón. Xogos con música, poemas, cancións, alternancias de personaxes reais con sombras chinesas, monicreques de luva e de corda…Un verdadeiro espectáculo. Xogando con gatos lese moi ben. E temos que acostumarnos a ler teatro, porque moitos descubrirán que é un pracer descoñecido. Nas páxinas finais atopamos os pentagramas das cancións interpretadas durante a representación.

     

     Para entender o espírito desta obra, subliñamos aquí unhas palabras do autor: “Quizabes, se os meniños e as meniñas xogasen como se xogaba, en creatividade, libertade e gratuidade, esta obra non tería razón de ser”.

     

     As ilustracións de Leandro Lamas son festivas, cheas de colorido, moi vivas e dunha grande expresividade. Marabillosas.

     

Ilustración de Leandro Lamas

     Incluída na colección “Biblioteca Dramática Galega”,  Xogando con gatos mereceu o “VIII Premio Manuel  María de Literatura Dramática Infantil 2014”. Un obra para ler e, por que non?, para facer unha interesante montaxe.

    

     

     

     Tenrura, aventura e unha protagonista, Erea, cunha curiosidade fóra do común, son algunas das características do precioso libro de María Canosa, que aparece na colección Merlín, Rubicundo.

     

     Como actuaría cada un de nós se tivese un veciño moi especial que nos espertase cun  ruído estraño producido polo renxer dunha bicicleta pasada de moda? Un veciño cunha indumentaria sorprendente para montar en bici: un gabán e un sombreiro de copa negros, cun traxe cor acibeche por debaixo. Pero o máis estraño é que Rubicundo comezaba a súa viaxe enriba da árbore do seu xardín facendo equilibrio sobre un arame. A partir de aí, o home movíase polo aire, sen sustento ningún.

     

     E Rubicundo, ao que os rapaces lle chamaban Rubi, enfadábase con eles por chamalo así. Os cativos berrábanllo para amolalo e el arreboláballes o bastón ou calquera obxecto que tivese na man sen intención de darlles, xaora, pero si para velos fuxir de alí a fume de carozo.

      

     Neste panorama, Erea, curiosa ela, toma unha determinación: achegarse a el. A partir de aquí, a aventura, a imaxinación, as situacións tenras, a fantasía, a humanidade fanse patentes da man dunha escritora, María Canosa, que con mestría crea unha historia dunha humanidade  clara, moi ben escrita e que resolve dun xeito acertado. Un pracer a lectura deste libro aconsellado, en principio, para lectores de 9 anos en diante e que foi finalista no Premio Merlín na súa XXIX edición e 2014.

     

Ilustración de Nuria Díaz

     Gustáronme moito as ilustracións de Nuria Díaz, pois posúen unha expresividade enorme e, cun certo ton irónico, acáenlle moi ben á historia. Excelente o nivel da ilustración que temos en Galicia.

    

     

    

      Tamén para lectores sobre os oito ou nove anos, podemos saborear un fermosísimo conto de Xelís de Toro que se chama O trompetista e a Lúa. Publicada na colección Sopa de Libros, esta historia, dun  humor moi fino, preséntanos  o rebumbio que se produce na cidade debido á formación da nova banda de música. Os habitantes que querían formar parte da mesma non deixaban de practicar cos seus instrumentos.

     

     Con todo ese barullo a cidade púxose patas arriba. Ata o cambio climatolóxico foi inmediato. Houbo quen chegou a facer fortuna, como don Nicofasio, o boticario, que se encheu a vender tapóns para os oídos. Os soños musicais de moitos cidadáns tomaron corpo: dende o xastre, que sempre soñara  con tocar o violín, ata o carniceiro, que prefería os pratos…

    

     Pero o auténtico protagonista da historia é Evaristo, o xeadeiro, que sopraba con forza a súa trompeta e non estaba disposto a renunciar ao seu soño. Non conseguía os logros desexados. Ao parecer, o pobre home molestaba cos sons da trompeta os veciños, que, cansos do ruído, o esperaban con paus para darlle a benvida ao riscar o día, pois Evaristo non tiña lugar fixo de ensaio e facíao pola noite. Así que  non tivo máis remedio que cambiar de praza cada anoitecida para poder practicar.

     

     Cando, triste, e coa ollada baixa, co seu instrumento debaixo do brazo, case se daba por vencido, chegou ao penedo máis alto do lugar e a Lúa viuno e foille falar. Aí as cousas van cambiar…

     

     Un conto moi poético, moi humorístico, dunha humanidade sen sensiblerías, cunha fantasía en permanente relación coa realidade que te conmove.

     

Ilustración de María Lires

     Non quero deixar de salientar as ilustracións de María Lires. Emocionáronme.Son dunha categoría infinita. Entre o collage  e as cores tenues, coa base do debuxo de liña consegue dar vida aos personaxes e chegan a cativarte pola súa expresividade e a feliz captación dos estados de ánimo.

    

     

     Teño nas mans o último libro de Mar Guerra, madrileña de nacemento, que vive na Coruña e é xornalista de profesión.

     

     Unha nova entrega do seu entrañable Xenaro. Chámase este libro Xenaro e a negra sombra. Antes viron a luz Xenaro e o misterio da mochila verde (Premio Merlín de Literatura Infantil, 2008) e Xenaro e a hucha do indiano. Entre medias, o seu magnífico Señor Meco.

     

     Xenaro é un ser moi especial. Un verdadeiro pillabán, moi intelixente, a quen lle gusta xogar coas palabras. A Mar Guerra, tamén. Ese xogo é unha das súas características (entre centos) da súa escrita.

    

     “… Non rematara de achegarse ao Sobras, e Zaca xa chamaba por nós con grandes aspaventos. Non era para menos (con eme de machada, megafonía e milmañas)”

     

     Nesta nova historia, Xenaro, tan ocorrente coma sempre, preséntase dicindo: “Son Xenaro. Xenaro cun xe de xeo, xeado e xearento.” Porque Xenaro se atopa morriñento, bota en falta os seus amigos, mesmo aqueles compañeiros cos que non se leva especialmente ben.

    

     Non volveu saber deles des que volveron da excursión de fin de Primaria no Porroutó. Está de vacacións nun apartamento alugado polos pais, torrándose ao sol, cunha calor mediterránea que odia e  non dá sacado da cabeza a semana alí vivida e o misterio do encarrapuchado que ben que mal resolveron.

     E coas lembranzas desa semana, sen esquecer os amigos e, xa que logo, o Encarrapuchado (home ou espectro?) Xenaro conta o que alí sucedeu, malia estar de non, porque non lle gusta nada “este océano morno e apampado, nin a praia ateigada…”

      

Evocadora ilustración de Fernando Llorente incluída no texto

      Mar Guerra crea unha historia enchoupada de humor e misterio, enxeñosa como adoita, con moitos  personaxes, con  alusións a heroes literarios. Unha historia contada con mestría, que contén diálogos delirantes, cunha chea de onomatopeas e que se desenvolve cun ritmo vertixinoso. Encantoume a achega a Rosalía de Castro e ás súas "Follas Novas".

     

     Imposible de ler sen sorrir continuamente, agardando con curiosidade os xiros pensados pola autora que te sorprenden decote.

     

      Un libro que está aconsellado para lectores de 11 anos en diante e que, como pasa coa boa literatura, non ten idades definidas.

     Catro propostas, pois, diferentes, dunha calidade incuestionable que van facer as delicias dos lectores e lectoras e de todo aquel que se achegue a elas sen prexuízos, algo que a estas alturas debería estar superado.

                                                                                                                            ANTONIO  GARCÍA  TEIJEIRO

TRES LIBROS DA COLECCIÓN "ÁRBORE" DA EDITORIAL GALAXIA, QUE CONVÉN COÑECER NESTAS DATAS.

A colección Árbore  (tan querida para min) da Editorial Galaxia continúa con paso firme a súa andaina dentro do panorama da LIX galega.

     Un sempre está a agardar a saída de novos libros da colección, porque achegan moito aos lectores dende diversos puntos de vista.

     E agora que comeza o curso, os mestres e mestras deben ir tomando nota para que as boas lecturas estean presentes nas aulas.

     Tres son as novidades de Árbore que queremos salientar hoxe.

     

     Para lectores de 8 anos en diante, temos un fermoso libro de Enric  Lluch, Almas de algodón, traducido do valenciano ao galego de xeito magnífico por María Dolores Villanueva Gesteira.

     

     Nel atopamos a Carlos, un neno con discapacidade intelectual, a quen os seus pais, os mestres e os amigos intentarán facilitarlle a integración. Non vai ser fácil ata que aparece a figura dun vello misterioso, Tobías, que , a través da maxia e da imaxinación , fará que todo sexa máis doado para o rapaz.

     

     Un libro de literatura, que expresa uns valores determinados , nunca de maneira artificial. As realidades diversas que poboan a nosa sociedade son utilizadas na literatura, demasiadas veces, de maneira insubstancial, ben afastadas do obxectivo fundamental dunha obra literaria: que esteticamente sexa interesante, que estea ben escrita e, en definitiva, que sexa LITERATURA. E isto sábeo ben o autor que convida a reflexionar sobre moitos temas: a integración, a non discriminación, a imaxinación para saber como enfrontarse ao mundo, a función da familia etc. Mais non o esquezamos: todo isto será perfecto se, por riba de todo, notamos que o literario debe prevalecer sobre o demais. Enric Lluch teno claro e permítenos gozar dunha historia ben fermosa.

     

     Emocionante a proposta de Tobías cando invita a ler cos ollos pechados. Poética e imaxinativa.

    

     E non esquezamos a obriga de valorar e entender nos demais (e en nós mesmos) as virtudes e limitacións que todos temos. Algo que queda moi ben reflectido neste precioso libro.

     

     A partir dos 10 anos, atopamos outro libro altamente recomendable: O becho que quería comer á avoa, de Rocío Leira.

     

     Sempre gustei das historias , por outra banda tan comúns na LIX, que contan a relación dos nenos cos avós ou avoas. Ademais, son homenaxes merecidas a esas persoas que nos últimos anos tanto loitaron por levar adiante a familia en condicións moi difíciles.

     

     Rocío Leira cóntanos a historia de Sara, unha nena que adora á avoa, que mantén con ela unha relación tenra, aberta e chea de afecto. Son felices xuntas. Gozan das pequenas cousas da vida. Pero un día as cousas comezan a cambiar: semella que un becho quere comer a boa muller.  A tranquilidade altérase, aparece a preocupación na casa e a nena está desconcertada.

-          Pásache algo, avoíña?  Por que non me fas cóxegas?  Por que non ris?

Eu collinlle os beizos e estriqueillos para arriba, pero a avoa non se movía. E logo comezaron a caerlle babas polos beizos, coma se fose escuma…

   

     Un relato dun tenrura extraordinaria, escrito con sinxeleza, que nos presenta a enfermidade e a posterior perda dun ser querido dun xeito literario, con delicadeza, con naturalidade. A morte, tema tabú non hai moito tempo, xa se comeza a contar nos libros de lectura. A morte, un feito moi próximo aos seres humanos,  que a LIX xa incorporou aos variadísimos temas que nela se tocan. Libro moi recomendable.

      

      E tamén para lectores de 10 anos en diante, aparece o libro O álbum de Garrincha, da escritora coruñesa Beatriz Maceda Abeleira. Un libro que fai do fútbol unha razón para enfrontarse a unha sociedade hostil e que pode servir moi ben para entender o mundo no que vivimos.

    

     O álbum de Garrincha conta a historia dun neno que chega a Galicia procedente do Brasil, porque os seus pais herdan unha casa e queren ofrecerlle unha vida con mellor futuro. João, o protagonista, deixa atrás as súas vivencias americanas: as favelas, as excursións ao mato Grosso co seu avó, os partidos do Botafogo…e terá que asumir a nova realidade, algo que non vai ser sinxelo. Pelexas, problemas cos compañeiros, a dificultade de facer amigos non farán doada a integración.

     

     Nesta difícil situación aparecerá o fútbol para aliviar os problemas. Con Garrincha coma ídolo e tras ser convidado a entrar nun equipo local coñecerá a Xabi, que se converterá no seu amigo e con el dará un xiro enorme na súa existencia.

     

Este foi Garrincha, un futbolista cunha historia dramática.

     Aos que nos gusta o fútbol e, ao tempo, desgústanos moitas das cosas que o rodean, esta historia énos moi interesante. Porque, co fútbol polo medio, e deixando a un lado as banalidades que contén, podemos atopar a camaradería entre mozos e mozas, ademais  de valores coma a superación polo esforzo, a xenerosidade, a forza para vencer adversidades tanto físicas coma psicolóxicas, é dicir, o fútbol, coma escola de vida que tamén o é.

     

     Un álbum de recortes do seu pai trae á vida de João a Garrincha, un futbolista brasileiro, mítico, cunha capacidade inmensa para superar as eivas físicas que tiña. Garrincha suporá para el a ollada ás súas raíces e a lembranza do xogador vaino axudar a vencer moitos obstáculos.

     

     Unha historia que se le con gusto, que anima a pensar e a considerar o ser humano como un suxeito capaz de superar os problemas e relacionarse cos que o rodean, se se lle achegan referencias sólidas.

     Tres propostas literarias, estas de Árbore, que se deben ter en conta á hora de pensar en lecturas para os nenos e nenas que comezan un novo curso.

                                                                                                         

Ilustración de Laura Beleiro para "O álbum de Garrincha".

                                                                                                                        ANTONIO  GARCÍA  TEIJEIRO