ALONSO BELOSO. TALLER DE IMAXINACIÓN: UN PROXECTO DE CREATIVIDADE QUE NOS CONTA MIGUEL ÁNGEL ALONSO DIZ

Ilustración de Luz Beloso

A Versos e aloumiños  encántalle  presentar proxectos que estean vencellados coas artes e, sobre todo, coa literatura.

     

     Coa literatura e a plástica.

     

     Espazos comúns que se resolven de marabilla cando quen levan adiante eses proxectos son persoas tan preparadas e entusiastas coma Miguel A. Alonso Diz e Luz Beloso ou Luz Beloso e Miguel A. Alonso Diz, que tanto ten.

     Sabía deste proxecto e interesoume moito. Por iso lle pedín ao escritor que me escribise un texto para dalo a coñecer a través deste espazo. Actividades así deben ser coñecidas e valoradas.

     

     E así foi. O resultado é este.

     

     Parabéns polo que están a realizar estes artistas. Teñen un obxectivo común: que a creatividade das persoas estea viva acotío. Que vaia medrando e non morra endexamais.

     

     E conseguen magníficos resultados.

Miguel Ángel e Luz Beloso

Pasear por versos e aloumiños coma se estivese na miña propia casa. Iso é posible porque a realidade é esa. Non pode ser doutro xeito cando a persoa que alimenta e coida este espazo chámase Antonio García Teijeiro. Alma xenerosa da nosa terra.

Canto ten feito pola poesía, pola lectura, polo noso idioma...

Recíbeme cunha gran aperta. Nos seus brazos un non se sinte pequeno, sinte que medra;  e comeza a conversa sobre os nosos últimos proxectos.

Un deses proxectos é o chamado “ALONSO BELOSO Taller de imaxinación”.

Do 9 ao 31 de outubro tivemos o pracer de organizar unha exposición na sala Apo’strophe de parte das ilustracións e os textos de “O cullarapo Croque”, “A nena á que non deixaban ser feliz” e “O soño de Esther”. Exposición que xa estivo en Redondela, Santiago e que no ano 2016 visitará A Coruña ou Allariz.

 

Cadro de Miguel Anxo Macía

O meu querido Antonio interésase polo proxecto e comezo a falar…

A idea xurdiu da necesidade de achegar aos cativos e cativas a linguaxe da arte en diversas formas: pintura, escultura, literatura...

 

Lucía

Empregando como vehículo condutor os nosos libros, e grazas a xenerosidade de persoas como: o escultor Henrique Prado, os pintores Manuel Cerviño e Miguel Ánxo Macías, Luz Beloso que me deu os orixinais e neste caso, José Manuel Ucha, Sara Pérez Bello e Álvaro que dan vida a sala Apo’strophe sita na Praza Elíptica.

Non concibo cada disciplina como compartimentos estancos. Todo está relacionado. 

O noso obxectivo é sobre todo estimular a curiosidade, a creatividade, a imaxinación e o pensamento crítico. Empregando sempre unha linguaxe adaptada, realizando actividades divertidas e alimentando a súa vez as mentes e as almas dos máis pequenos/as, e non tan pequenos/as.

 

Ilustración de Luz Beloso. 

Ver, sentir, medrar na arte debe ser algo normal. É importante que os rapaces e rapazas estean acostumados a asistir a este tipo de actos. Formar almas sensibles á beleza do mundo.

Sorprendémonos cando xa adultos, non valoran ningún tipo de arte. Non leen, non visitan exposicións, non son sensibles as cousas importantes da vida… eu non me sorprendo.  

 

Ilustración de Luz Beloso para "O soño de Esther"

Que outra cousa poden facer e ser se dende cativos/as non se alimentan ben?

O resultado é o que hai. Un enorme deserto onde medran pequenos oasis aquí e acolá. Distantes, illados, case incomunicados nalgúns casos.  

Partindo deste pensamento esta foi a nosa proposta. E por suposto na nosa lingua, cuxa música é a que agarima con máis forza á miña alma.

- Seguimos camiñando – dígolle ao mestre, sabedor da enorme sorte que supón para min telo coñecido.

Encher os días de luz é doado cando un latexa ao carón de almas coma a súa.

Chega a despedida e a promesa dun novo encontro.

A LUZ DAS PALABRAS (51) Paco Abril

Resúltame moi difícil facer un retrato axeitado á verdadeira valía e ao mérito que o labor de Paco Abril ten no eido da literatura infantil e xuvenil.

     

     E non só nun sentido estrito da LIX, porque as reflexións, as publicacións deste home abranguen as múltiples facetas que presenta o mundo do libro: educación, didáctica, bibliotecas, crítica literaria, dirección de suplementos, ensaios, guións… En fin, que un leva ben anos admirando a Paco Abril, valorando o seu traballo e mirando de esguello todo o que fai. Por iso lle solicitámoslle algúns textos para que Versos e aloumiños, este blog-revista onde a emoción e a palabra son protagonistas, non deixe de medrar.

     Porque Paco Abril é escritor, articulista, contacontos, artista plástico, promotor de lectura. A Paco Abril concedéuselle o Premio Nacional ao Labor crítico de LIX, o Premio Nacional ao mellor traballo de Divulgación Científica entre outros. Paco Abril creou un suplemento infantil de enorme prestixio: La Oreja Verde e publicou distintos libros que fan del un referente esencial no mundo literario infantoxuvenil.

     

Paco Abril  (Foto de Ana López Chicano).

     Paco Abril naceu en Teruel (1947) e vive en Asturias. Deu cursos e conferencias por Europa e América e cos contos como bandeira presentou e escribiu un programa televisivo nos oitenta e creou mostras itinerantes  de libros que percorreron todo o estado español.

     

     Poderiamos seguir falando de Paco Abril, pero haberá novas ocasións, porque este home non para, é un volcán en erupción constante.

     Paco Abril tiña que estar presente na sección A luz das palabras. Non hai dúbida ningunha de que a súa voz posúe moita luz. Leva ben anos alumando camiños con dirección á fantasía, aos soños e á emoción literaria.

     

     Neste interesantísimo artigo, Paco fálanos da importancia dunha profesión tan necesaria como infravalorada: a do bibliotecario/a. Coa palabra afiada, clara, e a ironía e o humor presentes Versos e aloumiños séntese moi honrado de recibilo aquí, para gozo dos seus lectores.

La profesión más arriesgada del mundo

                                                                      Paco Abril

Existe una profesión realmente arriesgada, quizá sea la más peligrosa de todas. Me estoy refiriendo a la profesión bibliotecaria.

Esta afirmación provocará más de un asombro. ¿Arriesgada por qué?

¿Acaso quienes la practican trepan por imposibles rocas, como los alpinistas? ¿Acuden a la primera línea de fuego de cualquier guerra, como los reporteros? ¿Descienden a las profundidades de la tierra para extraer sus minerales, como los mineros? ¿O se enfrentan a mares embravecidos, como los marinos y los pescadores?

No, claro que no realizan ninguna de las actividades descritas.

Entonces, ¿por qué esa exageración? ¿A qué viene hablar de riesgo bibliotecario?

Es cierto que a un observador superficial podría parecerle una profesión no sólo sedentaria, sino tranquila, relajada y alejada de cualquier amenaza. Ni siquiera se les exige el uso de casco protector ni de ninguna otra precaución.

Sin embargo, las apariencias engañan, y mucho. Estos profesionales trabajan con dos de los elementos más inflamables que existen: libros y lectores.

Los bibliotecarios saben, mejor que nadie, que un libro, puesto en contacto con un lector, produce una reacción impredecible e imprevisible.

Si juntamos un átomo de oxígeno con dos de hidrógeno, sabemos que obtendremos agua. Pero si unimos un lector con un libro, jamás podremos adivinar lo que va a ocurrir, dado que el mismo libro causará efectos distintos en diferentes lectores. Será una reacción química de efectos insospechados, esto es, no controlables.

No es de extrañar que la primera medida que suelen tomar las dictaduras es intervenir en las bibliotecas, bien para clausurarlas, bien para permitir sólo los libros que a ellos les interesan. Es el caso, entre tantos, de Corea del Norte. Ninguna dictadura va a consentir que se les cuele literatura subversiva ni tampoco degenerada, como así tildaban los nazis a libros como La metamorfosis, de Kafka.

Qué duda cabe de que quienes mejor han entendido el poder de los libros son los dictadores. Por eso los prohibieron nada más alzarse con el poder. Stalin acabó, sin temblarle el pulso, tanto con los libros como con los autores que le molestaban, que eran casi todos. Él aplicaba ese viejo refrán de muerto el perro se acabó la rabia, aunque murió sin saber que la rabia era él. 

Quino

     En las democracias estas instituciones inflamables que son la bibliotecas peligran también, porque hay muchos dirigentes políticos con tentaciones totalitarias que miran los libros con recelo. Se les nota enseguida, primero porque hablan de autores y títulos que no han leído, segundo, porque ponen todo tipo de trabas y cortapisas para su potenciación, aún proclamando que las apoyan. Y  tercero, y sobre todo, porque quienes rigen los destinos de los ciudadanos, saben, o intuyen, que aunque las bibliotecas públicas dependen de los poderes políticos, quienes las frecuentan tienen la posibilidad de aprender en ellas a desconfiar de cualquier poder, de cualquier imposición, de cualquier manipulación. Saben, o intuyen, que son instituciones extrañas que se nutren de pensamiento concentrado. Y saben, o intuyen, que pensar siempre resulta subversivo. Ya hay quien las considera, aunque no se atreva a decirlo en público, un peligro mayor que el de un polvorín a punto de estallar.

Stalin

Comprenderá ahora, quien haya leído hasta aquí, que la actividad bibliotecaria exija delicadeza, prudencia, valor, atención y conocimiento para afrontar con éxito los altos riesgos que supone.

Quienes se dediquen a esta profesión, deberán estar alerta ante lo que pueda ocurrir.

En la mítica película de 1951 La mujer pirata, dirigida por Jacques Tourneur, la capitana, después de expoliar un navío,  ordena amontonar en la cubierta de su barco todo el botín conseguido, y les pide a sus subordinados que cojan el objeto que más les apetezca.

Fotograma de "La mujer pirata", de Jacques Tourneur.

La mujer transmite esta petición al médico del barco.

–Elegid, doctor.

El médico observa por encima aquel tesoro, en el que destacan joyas y vestidos lujosos, sin darle importancia.

–Dudo que haya algo aquí que me guste. ¡Ah, sí! –dice tomando un pequeño libro.

La mujer pirata lo contempla sorprendida.

–¿Un libro? ¿Eso es todo?

–Los libros tienen un poder mágico –responde el médico.

La mujer pirata replica con indignada rapidez.

–¡Más poder tiene una andanada de cañón! ¿Puede un libro hundir un barco?

–Los libros han hundido los barcos más poderosos, destruido ejércitos y derrumbado imperios –concluye el médico alejándose con su peligroso trofeo.

Los tiranos de cualquier especie, incluidos los que llevan la piel de demócratas, saben que los libros, y quienes los cuidan, son un peligro real.

Por eso esta es la profesión más insegura del mundo. 

Cuando se reconozcan de verdad los riesgos que corren los bibliotecarios, seguro que se les añadirá, a su merecido sueldo, un incremento o plus de peligrosidad, y es más que probable que se les exija también, a estos sufridos profesionales, el uso de casco y otras necesarias medidas preventivas.

"NON ME MANDES LER ESE LIBRO", UN NOVO ARTIGO DE MANUEL VEIGA SOBRE O TEMA DA LECTURA

Manuel Veiga

Nas  múltiples conversas que mantemos Manuel Veiga e mais eu, a literatura e a lectura en xeral ocupan unha porcentaxe ampla do noso tempo. É un pracer, xaora.

     

     Mais tamén falamos da actualidade, de fútbol (se cadra), de educación, de política e de todo o que nos vén á mente por unha ou varias razón. Un pracer que nos gusta cultivar.

     Porén non debemos negar que todo o que se refire aos libros, aos proxectos lectores, ao nivel literario da mocidade, ao xeito de trasladar o fenómeno da lectura á xente, a actitude desta etc. ten decote unha certa preferencia nos nosos faladoiros.

     

     De aí que abuse do meu amigo instándoo a que escriba sobre estes temas para Versos e aloumiños.

     

     El, xenerosamente, vai agasallándonos con textos dunha lucidez extraordinaria. Textos intelixentes  que provocan reflexión. Textos que non deixan indiferentes.

     

     Neste intre temos dous magníficos.

     Este que ides ler é o primeiro deles.

     Lédeo, reflexionade e codificade  no que nel se di.

“Non me mandes ler ese libro”

Manuel Veiga Taboada

Cando tiña dez anos, a miña filla sorprendeume un día coa seguinte frase: “Non me mandes ler ese libro, porque teño ganas de lelo, e, se ti me mandas, xa se me quitan”.

        

        Entendín o que me quería dicir, porque, en maior ou menor grado, moitas persoas sentimos iso algunha vez. Pero ela acababa de formulalo dunha forma demasiado clara e precisa como para pasala por alto.

        

           Dalgún modo, esta idea alude ao principio de pracer, formulado pola psicanálise, e que, máis ou menos, di así: transgredir a norma produce un pracer que perdemos se abolimos a represión.

        

           Este concepto, tamén coñecido como plus de pracer, creo que explica, en parte, a sensación de fracaso que ás veces experimentamos despois de participar nunha campaña de lectura.

        

           Hai moitos anos, cando estaba na universidade, mandáronme ler Rayuela. Entraba como materia de exame. Lembro que “lin” a novela nunha noite, saltando, por suposto, a maioría das páxinas. A idea superficial que logrei con esa lectura foime suficiente para aprobar, pero na miña cabeza non quedou absolutamente nada do libro, creo que nin sequera cheguei a coñecer a existencia dun personaxe chamado “A Maga”.

        

           

            

           Pero, resultou que Rayuela estaba moi de moda naquela época, falaban dela os amigos, as revistas. E así, poucos anos despois e levado esta vez pola curiosidade, tomei o libro de novo e gocei de cada unha das súas páxinas. Desa lectura, recórdoo todo. Fora de excursión ao Caurel, levaba o libro na mochila. Lembro a imaxe da Maga e de Oliveira xogando a encontrarse casualmente polas rúas de París.

        

O Caurel

           

           A profesora que nos mandara ler Rayuela trataba, como sucede moitas veces hoxe en día nos institutos, de recomendarnos algo que nos gustase, algo que pululaba polo noso ambiente, pero aínda así non funcionou.

O libro que si me gustaba

Lembro, en cambio, que, en Primaria, cada ano e nada máis recibir os libros do novo curso, lía de cabo a rabo o Senda, da editorial Santillana, que recollía unha escolma de lecturas, baseada en fragmentos de obras clásicas. Era atractivo porque contaba historias, e, ademais, o mestre non o esixía.

        

            

        Demasiadas veces, os profesores esquecen que a literatura non é algo abstracto, senón unha representación da vida. Por iso, creo que as campañas de lectura resultan case sempre demasiado teóricas, falan do acto en si de ler, pero non nos fan pensar nunha experiencia, real ou imaxinaria.

  O ser humano, adolescentes por suposto incluídos, no fondo non ten ningún interese en cumprir coa idea, ben vista socialmente, de ler libros, nin se sente motivado polo xénero de novelas de detectives ou piratas, nin sequera polos crimes ou tesouros en xeral, senón só por un crime concreto e por un tesouro determinado. Así é o noso carácter.

  Xa escoito esa voz ao fondo: “Pois, a min si que me interesa a novela policial”. Iso é o que pensas, respondo, porque tes a facultade de razoar e es capaz de presentar este asunto dunha forma teórica, pero calquera novelista ou calquera psicólogo, dirache que non, que a ti o que che interesou foi unha novela policial en concreto ou un detective en concreto, e buscas outra igual que che produza a mesma ou parecida satisfacción.   

        

Mellor que un programa, unha cesta de cereixas

Non son profesor, pero creo que sería útil preguntarlle a cada alumno como é a súa vida e que é o que lle interesa e, a partir de aí, suxerirlle textos voluntarios, ás veces só partes cortas dun libro coas que o alumno ou alumna se poida sentir vinculado. Pode ser suficiente, como punto de partida, para conseguir que realice unha auténtica lectura literaria que, non o esquezamos, é aquela que proporciona pracer.  

        

           

        Xa sei que, na práctica, as cousas son máis complicadas. A certas idades, un nin sequera ten claro o que lle gusta. Demasiadas veces é a publicidade comercial a que nos guía cara o falso sentimentalismo ou as supostas sensacións fortes. Aquí entra o papel do profesor, tamén co seu criterio, para indagar, intuír e abrir camiños que poden acabar sorprendéndoo a el mesmo e ao propio alumno.

  Penso, en fin, que a literatura debe ir chegando a nós por asociación libre, como as cereixas que se van enganchando unhas a outras, máis que por un programa de lecturas.

        

           

     

      Son inútiles, entón, os programas? Ao meu modo de entender, os programas e as clasificacións literarias teñen un papel parecido ao dos mapas. Son necesarios, pero ti non decides viaxar a un país porque che gusta o seu mapa. Se queres ir a Berlín non é porque te sentes suxestionado polo plano da cidade, aínda que é case seguro que, unha vez alí, acudas moitas veces a internet para consultalo. É máis, será bo que o consultes, sobre a marcha, se non queres perderte. 

ESCAPARATE POÉTICO (LXVII) Eloy Sánchez Rosillo (2)

                          ELOY  SÁNCHEZ  ROSILLO (2).  (Murcia, 1948)

EL INVIERNO

EL invierno está en mí. Ya no lo evito

y lo dejo acercarse. Hay que atenderlo,

escucharlo despacio, que nos cuente

sus historias tan viejas, que nos diga

Eloy Sánchez Rosillo

con las limpias palabras de su idioma

una tarde de lluvia o de sol frío,

una noche con nieve, una mañana

gélida junto a un fuego que sus manos

-para que entremos en calor un poco-

encienden en el bosque con destreza

mientras nos habla. Y el desasosiego

que en principio uno siente ante sus formas

y el gesto de su rostro adusto y grave,

desaparece al ver cuánta ternura

y cuánto amor, lo mismo que cualquiera,

bajo su capa esconde.

SOMBRAS  DE LUZ

QUE con estas palabras, como pude

-más el sustento de las ilusiones,

y el mirar a lo alto-,

dijese tantas cosas de la vida

mientras que yo encarnaba el existir,

fue poseerlo todo

y ser dichoso siempre,

hasta en el fondo mismo algunas veces

del dolor más terrible.

Cuanto veía, oía o respiraba,

pude abrazar o en su sabor fue mío,

lo que alcanzara a fabular y hacer,

acrecentó mi hacienda.

Y lo aventé sin tasa, lucro o cálculo;

sin derroche también,

pues no por esparcirlo

conocí privaciones: aumentaba,

al darla, la alta renta.

Y más que nunca

fui rico el día en que llegó esta sombra,

hecha de tanta luz,

a mis dominios.

No me perdí, pues me encontré en su adentro.

Un palacio encantado era –es- mi casa.

En él sueño.

INDICIOS

EN esta destemplanza bien urdida

(que no acierta a engañarme) de las últimas

jornadas de febrero, apuntan ya

atisbos ciertos de la hierba nueva

y oigo no sé qué risas de muchachas.

IMAGEN

LA mañana de marzo, como un templo

de cristal y de cúpulas doradas.

En esta abierta intimidad me adentro

con la fe que me tiembla en la mirada.

(Del libro Quién lo diría, editado por Tusquets Editores, 2015)

                                  Eloy  Sánchez  Rosillo recita el poema  "Un vado de agua"en el museo Ramón Gaya.

A LUZ DAS PALABRAS (50) Beatriz Maceda Abeleira

Coñecina tras ler o magnífico libro O álbum de Garrincha, publicado pola editorial Galaxia na colección “Árbore”.

     

     

     
     Fútbol e, sobre todo, unha sensibilidade especial para tratar o tema da inmigración atopamos nas súas páxinas. O valor do ser humano como tal, e a necesidade de  integración na sociedade tan diversa que nos toca vivir están ben presentes na historia.  Literatura e valores da man.

     

   

Beatriz Maceda Abeleira

 Beatriz Maceda Abeleira é unha muller sensible a todo o que significa arte. Fai literatura porque o necesita. Ama a palabra literaria con paixón. Isto é algo que compartimos.

     

     E, coma min, a música forma parte da súa vida dun xeito intenso.

     Beatriz tiña que espallar a súa voz, a súa luz en Versos e aloumiños.  Aceptou encantada a nosa petición. Beatriz Maceda  Abeleira é xenerosa e escribiunos un texto fermoso. Un texto evocador, persoal con pingas de tenrura e jazz.

     

                                                   Gozade del, como merece.

A man de Miles Davis

“Non toques o que está, toca o que non está”  (Miles Davis)

As estalactitas de xeo colgaban dos tellados das casas. A Terra Chá era así en inverno. Miña nai metíame a cabeza nun gorro de lá que se chamaba “verdugo”, nome ben feo para un gorro de nena.

    

     Eu, iniciaba a viaxe diaria cara ao colexio cada día, como se fora o primeiro, e acostumaba a inventar o camiño. Cheguei a facelo montada nun unicornio que levaba unha estalagmita de xeo en forma de corno na cabeza.

    

     No medio do camiño estaba “el chalet”, o único en toda a vila, de aí que o chamara todo o mundo así.  Sempre pasaba por diante del apurando o paso.

    

     Unha tarde,volvín do colexio pola rúa que daba á parte de atrás da casa. No balcón, estaba sentado un home cun chapeu branco e da súa boca,saía fume como da cheminea dun tren. Quedei parada observándoo  e foi cando escoitei  aquela música.

    

     Anos mais tarde, merquei o meu primeiro disco de jazz, “Kind of blue” de Miles Davis.

     Blue and Green, era a peza que soaba nunha casa imaxinada para darlle máis  emoción  ao camiño.

                                                                                                BEATRIZ  MACEDA  ABELEIRA