"BONECOS" : VOLVE FLUÍR A AUGA LIZGAIRA DE PACO MARTÍN

Paco Martín

     Díxeno ben veces. A xenerosidade de  Paco Martín non ten límites.

      

      Xa temos a terceira quenda dos seus agudos artigos que, co nome de Auga Lizgaira, foi publicando no xornal El Progreso.

      

      Envíame catro textos dun contido con densidade. Densidade polo corpo que teñen, non porque sexan inintelixibles, nin moito menos. Todo o contrario. Son irónicos, poñen o dedo na chaga e, despois de lelos, un queda máis que satisfeito consigo mesmo. E agradécelle a Paco esa prosa tan enxeñosa e lúcida.

      

     Unha prosa necesaria para tomar o pulso á realidade que nos toca vivir (ou sufrir).

      

     O certo é que no mes de setembro compartimos unha fin de semana marabillosa polas terras de Monforte, os canóns do Miño e As Médulas.  Xavier Senín, Mari Carme, Xabier DoCampo, Mª Xesús, Ánxela, Paco, Susi e mais eu pasamos dous días estupendos nun ambiente de amizade, humor no medio dunha impresionante paisaxe.

      

Paco, Ánxela, Senín, Mari Carme, X.DoCampo, Mª Xesús, Antonio e Susi.

     Son xuntanzas que facemos de cando en vez con outros escritores/as ou ilustradores como Fina Casalderrey, Xosé Cobas, Manuel Uhía, Xoán Babarro, Ana Mª Fernández e as respectivas parellas. Sentimos a necesidade de estarmos xuntos, ben arredor dun bo xantar co noso Agustín, tan querido; ben cunha viaxe ou cunha camiñada.

     Que ben o pasamos!

     Paco Martín prometérame o envío dos seus artigos e, como non podía ser doutro xeito, cumpriu.

     Sorte, pois, que temos en Versos e aloumiños, de contar de novo coa súa palabra.

     Grazas, mestre.

     Aquí tedes o primeiro dos catro.

                                        

               

                                 
                                                          BONECOS           

        Supoño que terán un nome que os distinga doutros bonecos pero a verdade é que eu non sei cal é. Refírome a eses manequíns articulados, case sempre feitos de madeira, dos que se serven pintores e ilustradores para que lles fagan de modelo á hora de debuxar persoas –ou animais, que tamén os hai de cabalos, cans e mesmo elefantes- nas diferentes actitudes e posicións nas que o artista os colocou previamente. No caso dos humanos hainos de muller e de home porque, din os que entenden, nin as proporcións nin o xeito de adoptar a postura son as mesmas nos dous casos polo que o resultado podería quedar desvirtuado se isto non se ten abondo en conta.

  Vense nos establecementos do ramo e, como é lóxico, os comerciantes, á hora de situalos, teñen bo coidado de lles dar unha aparencia atraente para que se vexa a moita capacidade de acomodación que lles é propia e, xa que logo, o enormemente prácticos que poden resultarlles aos que con eles traballen. Case sempre aparecen en posturas dinámicas, máis ou menos festivas, tamén estáticas, máis ou menos serenas ou conciliadoras, e mesmo, por veces, algo arrogantes e violentas, tanto é así que non é raro sorprenderte co fociño achegado ao vidro do escaparate mentres imaxinas toda unha batería de bonecos daqueles situada riba da mesa de traballo de calquera dos encargados de argallar a táctica de cada día de calquera partido político ou empresa multinacional: “Este é fulano, así, co talante amigable que cómpre evidenciar ás veces..., a man estendida e a testa ergueita. E esta é mengana, disposta sempre a presentar cara ao rival, segura de si mesma e unha miga acometida..., haberá que temperar algo ese xesto tan marcado como de ir turrar.”

 

Marcel Achard

E, co empezo do curso político, fulano e mengana -e outros moitos máis- cumprirán outra vez, aínda sen eles o saber, coa encomenda que alguén lles adxudicou manipulando manequíns articulados nun despacho baixo a teórica supervisión do boneco maior, que está convencido de ser el quen ao final decide as posicións. E ti que segues fronte ao escaparate non podes menos que lembrar unha peza teatral de Marcel Achard na que un dos personaxes pasa a función toda sentado nunha cadeira situada na pista dun circo, inmóbil e calado, mentres dous pallasos van espindo vida, devezos e ilusións aos pés da fermosa écuyère que tan elegantemente se sabe mover entre cabalos e sentimentos. Ao remate, cando xa está caendo o pano, escóitaselle dicir ao home da cadeira: “Ah..., se eu non fose de madeira...!”

E vas separando o fociño do vidro porque sabes que estoutra función non fixo máis ca empezar.

                                                                                                      PACO  MARTÍN

Paco, Xabier e Antonio

CATAVENTO DE POEMAS INFANTÍS (XLIII) María Canosa (2)

MARÍA  CANOSA  (Cee, A Coruña, 1978)

      A PORTA

   Pódesme abrir

e tamén pechar,

María Canosa

    eu decido

quen pode entrar.

   Gardo a calor

  e espanto o frío,

se non me engraxan

    berro e rechío.

    Para abrirme

  e deixar pasar,

sobre os gonzos

    debo xirar.

Preciso de axuda

   e da túa forza

para que empuxes

   e abras a porta.

   Gardo tesouros,

presido igrexas,

porque son forte,

        dura e rexa.

Sexa de madeira,

ou feita de ferro,

coa porta pechada

eu non teño medo.

        O RÍO

    Avanza o río  

  no seu camiñar,

comeza no monte

   e acaba no mar.

Vai o río con calma,

sen présa, devagar,

   é a auga  que soa

coma un doce cantar.

 O chan é de rocha,

as augas son claras,  

   semellan as troitas

    perlas de prata.

  Baixa a aba do monte

    seguindo a corrente,

desemboca en fervenza

  nun fermoso torrente.

É casa de anguías

  de ras e salmóns,

   leva nas augas

   ledicia e amor.

Cando vai tanto sol,

   como para abafar,

os nenos nas pozas

    vanse refrescar.

    O PAPAVENTOS

Ilustración de Yago Puentes Fernández.

Mirade o papaventos

  o ceo azul cruzando

  un gran lazo de tule

    vaino adornando.

   Ten uns ollos  pintados,

uns beizos e unhas lentes,

    vai rindo polo aire

  ensinando os dentes.

    Voa lonxe e moi alto

      dun fío amarrado,

       fai vinte piruetas

     saudando co rabo.

      Vai cara ás nubes

riscando as tellas do ceo,

     nunca deixa de sorrir

porque ao voar está ledo.

Papaventos de colores

    ven xunta min,

rematou hoxe o paseo

   e á casa hai que ir.

   Mañá imos volver,

agora hai que durmir,

para descansar da viaxe,

   de baixar e de subir.

                                                                    (Do libro Vagalume de versos, editado pola Editorial Galaxia, 2014)

A VOZ POÉTICA DOS MEUS ALUMNOS E ALUMNAS EMOCIONOU EN SEVILLA.

     Xa estou de volta.

      

     Atrás quedan catro días marabillosos.

      

     Quedan atrás no tempo, mais non no reloxo dos sentimentos vividos, gozados.

     Nese reloxo as agullas xiran pero ese tempo é infinito. Máxico.

      

     E volvo feliz, orgulloso, emocionado. A presentación do noso proxecto, (si, noso, dos rapaces e rapazas de Secundaria), “Haciendo camino con Paco Ibáñez” removeu o máis fondo dos asistentes ao acto no Centro de Iniciativas Culturais da Universidade de Sevilla (CICUS).

     

Durante a miña intervención.

     Expoñíanse alí, experiencias didácticas baseadas na obra de Paco Ibáñez. Esa obra inigualable, monumental que abrangue unha parte esencial da poesía en lingua castelá – España e Iberoamérica – dende o século XIII ata o momento actual.

      

     Comezou o acto cunha mesa redonda que inaugurou Julia Sanjuán, doutora en Historia e directora de “A Flor de Tiempo”, e na que participou o editor, profesor, crítico de arte, Francisco Lira, coordinada por Rafael de Cózar, catedrático de Literatura da universidade sevillana.

      

Esq. a dereita: Francisco Lira, Rafael de Cózar e Julia Sanjuán.

      Tras a sentida e lúcida intervención destas tres persoas, de Cózar coordinou tamén as diversas exposicións pedagóxicas.

    

     Matilde Rodríguez-Castellano e Julio Flórez comentaron “Palabras con alas. Una propuesta para el aula”, realizada en centros educativos de Xixón, Madrid, Bruxelas e Edimburgo. Impresionantes os obxectivos marcados e conseguidos.

      

Expoñen Julio Flórez e Matilde Rodríguez-Castellano.

     Miguel Alcedo, director do CEIP “Alfonso X el Sabio” de Xerez da Fronteira, presentou unha fermosísima proposta, “Paco Ibáñez, desde niño”. Realizada por rapaces de Primaria do centro, moi plástica, encantounos. Un traballo gozoso e necesario.

     

Á dereita, expón Miguel Alcedo.

       

     Foi Violeta Luque, doutora en Psicoloxía social e profesora da Universidade de Cádiz quen nos falou de “Foro de Debate: La Labor Conscientizadora de Paco Ibáñez”, “Nos queda la palabra”, dentro da comunidade virtual. Unha rede de debate internacional arredor do traballo do “poeta musical”, como o definiu acertadamente Rafael de Cózar. Unha interesantísima actividade.

      

     

Violeta Luque, á dereita, na súa participación.

     Javier Alonso, profesor de Xeografía e Historia, foi o encargado de facernos viaxar pola Vega granadina, co proxecto do IES “Ilíberis” de Atarfe (Granada) chamado “Lorca para la Vega”. Un proxecto, aínda en construción, moi ambicioso e vencellado a esa fermosa terra.

    

      

Javier Alonso, á dereita, esmiuzando a súa experiencia didáctica.

     E chegamos á nosa iniciativa. Aquí teño que dicir que os meus alumnos e alumnas (algúns xa ex) foron a sensación do acto pedagóxico. Non esaxero ren.
     O labor desenvolvido cada luns, ao longo de cinco meses, tivo un recoñecemento xeral e brillou con luz propia. Que fachendoso me sinto deles! 

    

      

     Os seus poemas, os seus textos poéticos, as súas preguntas a Neruda e a Paco, as súas reflexións, as súas cartas a persoas descoñecidas, os seus versos compartidos cos grandes poetas, a súa inmersión en Latinoamérica (grazas, Alba), os poemas conxuntos, as recreacións plásticas (fermosa guitarra, Dana), a Poemoteca levantaron a admiración dos asistentes que chegaron a aplaudir, no medio da exposición, a beleza dos textos que eu ía lendo emocionadísimo.

    

Debuxo de Paco Ibáñez. Autora: Nicole Doural.

     O propio Paco Ibáñez deume, ao rematar, unha efusiva e interminable aperta e manifestoume que lle encantaran os textos lidos. Seguía nunha nube.

      

     Veño mantendo, dende sempre, que, malia problemas e situacións difíciles que existen, as rapazas e rapaces son o mellor do ensino.

      

     Unha vez máis, quedou comprobado. Por iso loitamos, non ?

    

     Nun silencio que se cortaba, os textos de Wendy Carrillo, de Iago Freire, De Nicole Doural, de David Couceiro, de Silvia Castro, de Paula Cabañas, de Iriana Cabaleiro, de Jacobo García, de Ariana del Valle,de Laura González, de Fran Otero, de José M. Malga, de Lía Aldea, de Álex Cerdeira, de Javier Freije, de Alexia Venegas, de Jennifer Rodríguez e dalgúns máis, entraron directamente no corazón do numeroso público asistente.

      

     Comprendín, de novo, canto quero os meus alumnos e alumnas e que importancia ten a poesía na súa formación coma persoas.

      

     Comprendín, por enésima vez, a forza dos versos, os seus efectos tan beneficiosos. 

     Comprendín que a palabra poética posúe un encantamento insubstituíble. Achega, apreixa, aloumiña, sacode. É unha fonte de reflexión. Dá forzas.

    

     Non esquecerei endexamais ese día 18 de novembro en Sevilla. A palabra do alumnado do Colexio Possumus voou e atravesou fronteiras. Fixo máis universais os sentimentos humanos e demostrou que non todo son exames e cualificacións na vida. Hai bastante máis.

      

     Xa estou de volta, dixen ao principio.

      

     E síntome feliz (coido que xa o comentei, pero tanto ten). Feliz xunto a eles e elas. Feliz porque o orgullo que me fixeron sentir estes rapaces non se pode expresar con fidelidade total.

     

        Todo isto foi un achegamento imperfecto, pero sincero.

      

        Bicos e versos para todos!

                                                                                                                      ANTONIO  GARCÍA  TEIJEIRO