Gústame pasear entre árbores e xardíns. Se vexo unha fonte
que mana, o seu frescor invade o meu espírito. Fágome cómplice do seu canto e
esa serenidade consegue que a melodía invada as miñas ganas de ser libre.
Esta mañá paseaba
pola Alameda e achegueime aos xardíns do Areal que están ao seu lado. Acababa
de chover non había moito. Fun andando paseniño e, tras secar cun pano un
banco, sentei ao pé do monumento de 1911 que a cidade de Vigo lle adicou ao
poeta Curros Enríquez. Fitei o seu rostro e sentín de preto os versos do escritor
rebelde que, con Rosalía e Pondal, formou parte do Rexurdimento da poesía
galega e, xa que logo, da brillantez do noso idioma. Faleille cos ollos tras a
máscara que agocha uns rostros ateigados de incertezas. E como me ocorre sempre
que me achego a Curros, sentín a ollada limpa deste poeta xusticeiro, seguro de
que foi, como teño lido, unha das primeiras voces civís da poesía europea do
século XIX. Unha voz que non dubidou en denunciar e fustrigar aqueles abusos
dos poderosos. Porque, como di o profesor Alonso Montero, “para Curros o
cidadán o é todo. Polo tanto cando a cidade está contaminada, non hai que
refuxiarse no horto particular, lonxe das barafundas, alleo á contaminación:
hai que loitar contra ela, e, se un é poeta, chegou a hora de poñer o canto ao
servizo da cidade”.
Concordo co estimado profesor. Cada vez que estou fronte á
estatua, percibo a ollada do poeta dun xeito limpo e directo. O poeta de
combate que lle deu á poesía galega unha dimensión cívica case descoñecida. O
poeta, Curros Enríquez, cun talento extraordinario asumiu moitos riscos por
facer do deu discurso algo auténtico e rebelde , nunha sociedade caciquil,
tanto no civil como no eclesiástico. Non debemos esquecer que fustrigou nidiamente
a igrexa e, xa que logo, sufriu duros ataques por parte dela. Isto indica, moi
claramente, o comportamento cívico do poeta. Foi a voz dos campesiños, tan
explotados. Galicia foi case sempre a súa musa e non soportou endexamais as
inxustizas que o pobo sufriu por parte das clases poderosas e da igrexa. De aí
a súa poesía comprometida que tantos problemas lle produciron: exilio en
Londres, condena ao seu primeiro poemario Aires da miña terra por conter
-dixeron- páxinas aldraxantes para varios dogmas da relixión católica, multas a
certas publicacións, éxodos, etc.
E mentres comeza a chuviscar sobre nós, érgome do banco sen
deixar de mirar os seus ollos. Daquela, creo escoitar en voz baixa uns versos
ben coñecidos. A medida que me vou afastando van perdendo forza pero xa se
instalaron en min e, unha vez máis, síntome recompensado pola voz poética do
mestre.
¡Qué triste está a
aldea,
qué triste e qué sola!
A terra sin frutos, a
feira sin xente,
sin brazos o campo,
sin nenos a escola,
sin sol o hourizonte,
sin fror a semente!
A pedra i as nubes
a sembra arrasando,
agoiran un ano de fame
sombría;
sin pan os labregos,
nin herba pró gando,
¿qué vai a ser deles
na crúa invernía?
Manadas famentas
de lobos montesos
baixaron das chouzas
na noite calada,
e postos en ringla,
cos ollos acesos,
acenan dos probes prá
porta pechada…
Mociños honrados
de sangue bravía,
si o mal dos petrucios
non fordes alleos,
librádeos da morte,
¡facei montería
nos lobos da terra,
nos lobos dos ceos!
