Sobre Bicos e non balas, de Antonio García Teijeiro, poesía tan transparente e tan abrumadoramente complexa.
A paz, además dun antigo, marabilloso e aínda non acadado degoro da humanidade, é un proceso que nos afecta a todas en algo tan esencial, inmediato e tanxible como é a vida. No lugar e na forma de vivila. Un proceso, e quero insistir no inacabable deste proceso, que non é algo alleo tal e como, con frecuencia, nolo presentan revestido nos escenarios da alta política e dos significados ocos e mesmo perversos.
Paz, lendo o seu fermoso texto
Neste primeiro cuarto de século
caracterizado, entre outras cousas, polo ascenso de ideoloxías neoliberais,
vulneracións dos dereitos humanos, destrución sistemática de emprego, crise
ecolóxica, violencia de xénero, rebrote da xenofobia, racismos e neofacismos,
profundización dos desequilibrios entre o norte e o sul, carreira armamentista
e comercio das armas, institucionalización da pobreza, aporofobia, (ese odio
social cara os desposuídos), os conflitos bélicos que non cesan en máis ou
menos 20 puntos do planeta neste mesmo instante.
Perante isto,perante a felicidade
ameazada, como resposta activa do conxunto da cidadanía, o primeiro paso sería
preguntármonos polo significado e as implicacións persoais, políticas e máis ecolóxicas da idea de paz,
tantas veces reclamada, como manipulada, e do seu antónimo real que, como se
sabe, é a violencia, non a guerra.Violencia física e estrutural, na maioría das
enfermidades sociais denantes sinaladas.
 |
| Antonio e Bea Gregores (ilustradora) |
A paz, máis ca o punto final dun conflito,
é o inicio dun equilibrio colectivo(comunitario) que esixe e implica xustiza
social, desenvolvemento equitativo dos pobos, igualdade de xénero, ou o que vén
sendo o meso, a vivencia dos dereitos humanos, dentro e dende a sociedade, nun
medio ecoloxicamente san.
Dicir que hai paz nunha situación na que
imperan a pobreza, a represión e a alienación non deixa de ser unha parodia.
Pero vaiamos á cerna do que nos convoca: o
libro e o autor.
Porque Bicos e non balas é un libro (eu afirmo indispensábel), que nos axuda a recuperar e repensar,dende o primeiro ao último verso, a idea de paz en todos os ámbitos de actuación humana, partindo do lado máis luminoso, o poético. Contribúe a alfabetizar nos contidos e valores dunha cultura de paz que nos permite desvelar a realidade complexa, conflitiva, desigual e violenta na que vivimos, para poder facela máis transparente e, deste xeito, facilitar o compromiso consciente perante ela. Só é necesario desentrañar o poema.O versos máis fermosos comenzan cun latexo.
Se a infancia é a patria do home, a patria
da infancia é a educación, e, digo eu, a patria da educación é a palabra!
As ensinanzas de Antonio conducen a
que a (nosa) imaxinación viaxe a mundos
que nunca foron. Son ensinanzas que nos indican que algo incríble está
agardando por nós para ser descuberto e para non conformarnos co que nos vén
dado. “Vivir outros mundos, sentir outros sentimentos, pensar outros pensares,
abrir portas que ninguén poderá pecharnos xamáis”. Obra o prodixio, e… nolo
entrega.
Antonio pensa as palabras, pondera os
conceptos que nelas se reclúen e despexa os horizontes das teorías, para servir
ás novas formas en que se presenta a linguaxe…e así escapar ao interesado
cultivo da ignorancia e a falsidade, da resignación e o abandono, que ás veces
se fan co poder do “aire semántico” no que viven os nosos soños e as nosas
realidades.
Lewis
Carroll díxolle nunha ocasión a Alice
Liddell e ás súas irmás, antes de que estas atravesasen o espello: “O resto da
historia (a historia que lles estaba a contar) para a próxima vez”. E Antonio,
sen dubidalo, recolle o testigo e, traballador infatigable como el é, reclama
coas palabras de Alicia: “Xa é a próxima vez!!!”
Estou convencida de que Herman
Melville escribiu o comezo da súa,
fondamente poética, Moby Dick pensando
en Antonio, cando o arponeiro di: “Hai anos pensei ir navegar un pouco por aí,
para ver a parte acuática do mundo. É un xeito que teño de botar fóra a
melancolía. Cada vez que me sorprendo poñendo unha boca triste, cada vez que na
miña alma hai un novembro húmido ou chuviñento…entón entendo que é máis que
hora de facerme ao mar… “ E é así que o poeta, este poeta, se fai ao mar
cargado de arpóns poéticos cos que ten alumeado os libros máis fermosos de
poesía. Antonio poema o mar.
Os
seus versos, ao tacto, son cálidos e estouran felices cando son pronunciados
“Ai, se eu poidese plantar
sorrisos nos nenos,
camelias no mar,
cen bicos na chuvia
e luz no areal”
Nos momentos encedidos de articulalos,
estes versos teñen un toque de audacia: o porqué das ardentías das ondas, das
brisas que as salpican, de que materia está feita a nostalxia, os afectos, a
sensibilidade… envíanos unha mensaxe reparadora.
O poeta ten o devezo de aprendernos os
misterios agochados na música das palabras, …hai un carácter harmónico que
sobrevoa por riba de todos os poemas e converten esa música no arroubo
esencial, ela é impulsora no seu proceso creativo e ao mesmo tempo o seu efecto
poderoso. Sabemos que jazz, folk, blues,
country, clásica o acompañan sempre.
Aperta ao remate do texto de Paz Raña
Atopa na súa rima gozosa a aventura de
querer descifrar todo o que é observable, e o que non o é, a paixón por
comprender, comprenderse e comprendérmonos
para, así, facernos posuidores da enerxía
que precisamos para engrandecer o mundo…É unha Voz entrañable que agroma ao
compás do corazón, no territorio dun tempo vivido…….
Tan
transparente e tan abrumadoramente complexa!!!, así é a súa escrita, que busca potenciar
o desexo de irradiar, de facernos presentir que formamos parte dunha tradición
entroncada coa cultura.
A
lectura de Bicos e non balas é unha experiencia deslumbrante…lévanos
a camiñar sobre o terreo inabarcábel da cultura, coa palabra, coa emoción, co
apetito de entender a contorna e poñerlle nome aos sentimentos. Eses espazos
innovadores…espazos humanos e de paz. Irmandándonos co universo.
Pombiña
que escribes
co peteiro paz,
debuxa no ceo
as algas do mar.
Escribe un poema
cos versos de sal,
e cóntalle ao vento
historias do val.
Pombiña que escribes
co peteiro paz,
rebole algareira,
aquí no pombal!
Co
entusiasmo e xenerosidade que manifestan
as súas palabras escritas, recitadas, reafírmanos na idea de que non podemos
descoidar a busca dos enigmas da vida, de non querermos ser brasas apagadas.
Activa en nós un afán esencial, o afán do descubrimento de ter unha maior
estima cara nós e cara ao noso.
O importante é que non deixemos de facérmonos preguntas coa lectura porque nos urxe conquistar a luz que brilla á saída do túnel. Hai un sendeiro fermosamente poético dende a tebra ata a luz rutilante da súa palabra.
Antonio
coñece ben que o saber perde o seu valor se non se transmite, se non se ensina,
se non se utiliza para potenciar a necesidade de compartir e educar. E aí está con
Susi cruzando o mar ensinando en Nova York, Tennessee, Teis, Buenos Aires,
Chapela, Cuba…
 |
| De esqda. á dereita: Noa, Iván, Paz, Malores, Antonio e Susi |
Cando
hai xa dez anos me pediu que escribise algo para o seu fermosísimo blog Versos
e aloumiños lembro ter parafraseado e adaptado o verso de Manuel Antonio: “a nosa amizade vén de
tan lonxe como as horas do reloxio”.
A
memoria uniu varias vidas que a tenrura agrupou en amizade, nun día antiguo de
alborozo, para que, pasado o tempo, a xeito de compás perseverante cada un de
nós interpretase a súa felicidade e a súa tristura.
E
como os seus libros son produto da subversión e da tenrura, quero acabar cunha
frase de Gabriel Celaya: “para educar uno tiene que llevar en el alma un poco
de marino, un poco de pirata, un poco de poeta…”
Para
o mellor mariñeiro, para o mellor pirata, para o mellor poeta…
Bicos
como balas
Balas
de cartón, Antonio.
