lunes, 27 de enero de 2020

A BUTACA DO LECTOR (10) "Infamia", de Ledicia Costas



O lector senta na butaca e abre o libro que ten entre as mans. O último de Ledicia Costas. Infamia (Xerais, 2019), di a capa. Título que xa atrapa a atención. A primeira novela para adultos da autora, din os anuncios e os críticos. Aínda que, ben mirado, calquera bo libro infantil e xuvenil é tamén un libro para adultos. 

     E o lector mergúllase nese mundo literario que recoñece porque resulta ficar preto do mundo real no que el creceu e viviu durante moitos anos. A chuvia que non cesa. O frío que se mete pola pel e entre os ósos. A universidade semellante a aquela na que estudou el.

     
E o lector desfruta coa trama deste thriller psicolóxico. Aínda que, ben mirado, non está diante dun thriller psicolóxico, senón dunha novela coral, desas que adoitan describirse coma de personaxes. Porque en Infamia non se trata realmente de atopar o asasino nin de saber quen cometeu os crimes estarrecedores e infames que nela se narran. O que verdadeiramente importa é comprender os personaxes que desfilan polas súas páxinas, todos eles con anceios e angurias, cun presente e cun pasado, e quen sabe se cun futuro. O que interesa é descubrir eses segredos inconfesables que se agochan nos lugares máis íntimos e profundos e cos que temos que aprender a convivir.

     O lector avanza con rapidez na lectura da obra. As páxinas van pasando case sen que el se dea de conta. E tamén pasan as horas sen que se decate. 

     Fóra, do outro lado da fiestra, chove arreo e vai frío. Infamia é unha novela para ler na butaca preto da ventá e da cheminea, porque é unha novela de inverno, de inverno galego. Arredor dos seus personaxes van mesturándose o agora e o antes, o aquí e o entón, os sucesos do pasado que determinan o presente. É unha historia que fala de asasinatos crueis, de abuso de menores no seo da Igrexa, de acoso laboral e social. Pero tamén fala da soidade das persoas, das dificultades do amor, dos soños e das esperanzas que caen esnaquizados por sucesos que os individuos non poden controlar. É unha novela que nos permite coñecer mellor á autora a través dos seus personaxes. 

     
E cando o lector chega á derradeira páxina, pecha o libro e póusao na mesiña que está ao seu carón. Entón olla pola fiestra e ve que alá fóra segue a chover. Con forza e sen descanso, coma en Merlo.

           
                              
                                                                         


                                                                                   ANTÓN GARCÍA-FERNÁNDEZ

lunes, 20 de enero de 2020

REMUÍÑO DE LIBROS (67) "O lobo de area", de Asa Lind







TÍTULO: O lobo de area.


AUTORA: Asa Lind.



ILUSTRACIÓNS: María Elina.


EDITORIAL: Kalandraka. Colección: SETELEGUAS.





A editorial Kalandraka achégalles aos lectores novos pero tamén a todos aqueles que se deixan levar polo poder evocador das palabras, esta fermosa historia da escritora e xornalista sueca Asa Lind, que gañou o Premio Nils Holgersson (outorgado polas bibliotecas de Suecia) no 2003 e que agora, grazas á tradución ao galego de Antón Lado podemos gozala na nosa lingua.

     O lobo de area, preséntanos a Zackarina, unha nena que vive cos seus pais nunha casa á beira do mar. A súa é unha vida normal aínda que, ás veces, lle gustaría pasar máis tempo cos seus pais, compartir xogos, conversas, lecturas...pero o ritmo vertixinoso da sociedade actual non fai posible os seus desexos. Para paliar a tristura, o enfado e mesmo o aburrimento, acubíllase no mar e no seu máxico e misterioso amigo invisible: o lobo de area. Amigo que a axudará a entender o estraño mundo dos adultos e a poñerlles nome a certas emocións como o enfado, a ledicia, a frustración pero tamén a tenrura, a complicidade da amizade ... coma partes integrantes do ser humano.  
     
Asa Lind
A través de 15 capítulos curtos con cadanseu título suxestivo ( “Non fan máis que traballar e traballar”, “Demasiada leria”, Zackarina e a escuridade”...) a autora mergúllanos na grandeza do universo infantil, capaz de captar incongruencias no mundo dos adultos, á vez que nos abre a porta á reflexión da visión da realidade baixo a ollada da protagonista. A linguaxe coidada, poética, directa e expresiva, non exenta de humor( como corresponde á desbordante imaxinación da protagonista) permite que chegue a todos os lectores.

     As  delicadas  ilustracións de María Elina danlles vida a Zackarina e ao lobo de area e están en sintonía co ton textual.


Páx.22: “...E ese é o verdadeiro sentido do traballo,que despois te sentes feliz cando descansas e fas o que che dá a gana.”
Páx.55: _” Que todo salta e brinca dentro do corpo cando se está medrando, coma flocos de millo por todas as partes!-dixo o Lobo de Area-.Sábelo ti e seino eu...Pero os adultos xa non medran, e esqueceron como era.”
Páx.70: “ Coa boca chea de puré de patacas, explicoulle a papá que tanto el coma ela eran anacos de universo, igual ca calquera estrela, e que o infinito non era para nada algo afastado, porque existía en todas as partes e en todo o tempo.”
Páx.100: “ A última raiola do sol desapareceu no mar. As escuridades que levaban todo o día descansando nas sombras baixo as árbores estiráronse e saíron dos seus agochos.”

                                                                                              ALBA PIÑEIRO

lunes, 13 de enero de 2020

A BUTACA DO LECTOR (9) "Carrusel", de Berta Dávila





Mentres lía esta marabillosa novela de Berta Dávila, o lector pechaba os ollos e sentíase viaxando nun carrusel, coas súas subidas e baixadas, coa alegría e a tristeza que, o que estaba a ler, lle producían. Imaxinaba nesta novela, claramente de autoficción, que a autora – a quen o lector adora – estaba nun cabaliño á beira del e enchía de autenticidade cada parágrafo que se lle cravaba no seu interior.

    Porque Carrusel, que así se chama a novela, era algo máis que unha novela. Era a busca persoal dunha narradora que facía da enfermidade, das desilusións, de certas contradicións un motivo para seguir respirando.

    
O lector era consciente de que estaba a ler unha novela necesaria para quen a escribía. Unha novela de perdas, de procura constante da tranquilidade que precisamos todos para sortear os atrancos que a vida nos pon continuamente. En definitiva, de atoparse a si mesma para continuar  no carrusel da vida.
A narradora está ateigada de conflitos, persoais e externos, que a descolocan e que teñen orixe no pasado e queren persistir no presente.
A narradora, pensa o lector, só comeza a sentirse plena cando se decata que pode escribir.literatura. E na escrita acada o gozo que se lle esconde día a día.
Carrusel é un relato da vida. Unha vida complicada que a narradora tingue de poesía. De reflexións profundas que a axudan a seguir cara adiante.
Son vivencias que deixaron cicatrices na súa alma e das que quere repoñerse. E só a través da literatura e da maternidade, finalmente conseguida, a narradora consegue dar sentido a unha existencia cargada de pantasmas.

     É unha novela, segue a pensar o lector, de enfermidade (familiar e persoal), de loita continua que pon no futuro a meta a conseguir.Para iso, terá que clarexar o presente.

     A narradora quere comprender un pasado turbio e só nese futuro, tras aceptar o presente, está a súa salvación.

     A narradora precisa o acougo roubado polas circunstancias que a apreixan. Mais non perde endexamais a esperanza porque comprende que quedan situacións positivas para vivir.

     É unha novela de superación das adversidades – sobre todo as doenzas mentais que a condicionan -, de reverter feitos negativos, de non deixarse vencer por todo aquilo que a fere.

     Cando remata a novela, o lector está convencido de ter lido unha historia fermosa e dura. Amable, ás veces, e que o chega a sacudir por dentro.
Fica pensativo co libro pechado. A narración deixouno exhausto, pero feliz porque albisca o horizonte algo máis limpo.
Literatura tirada da vida. Vida na literatura, sostén de luz que precisa para ser máis feliz.

     E o lector quere un pouco máis á autora do libro. Como debe ser.
     Por iso decide, polo momento, baixar do carrusel.








miércoles, 8 de enero de 2020

MALORES VILLANUEVA ESCRIBE E FALA DE "Bicos e non balas", de Antonio García Teijeiro





TEXTO DE MALORES VILLANUEVA NA PRESENTACIÓN DE “Bicos e non balas”, de ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO


Boa tarde amigas e amigos,
Hoxe convócanos a palabra, a poesía e a forza de Antonio García Teijeiro. O primeiro que debo é agradecerlle a súa confianza e xenerosidade por escollerme para dar a benvida a este libro-aloumiño. Xa hai uns meses que me dixo que lle gustaría quelle presentase o seu vindeiro traballo e ese día confésovos fun moi feliz, sentinme afortunada, pero hoxe aínda máis despois de ler Bicos e non balas.

     Este libro-aloumiño é un canto a prol da solidariedade, da paz, da xustiza, da infancia, un libro para reparar nas pequenas cousas, nos pequenos acenos que cambian o mundo. Unha obra que é chave ou mesmo porta entornada para entrar nun camiño cheo de tenrura, onde se transita entre a tristura e a esperanza.
Alborece nesta fraga,
alborece neste val,
mais non alborece nunca
para aquel que non ten pan.

     Porque Antonio García Teijeiro non mira para outro lado, sabe que non hai tregua para aqueles que sofren e pousa a súa mirada neles, dálle voz. Debuxa nos seus versos a tristura e somos quen de ver nitidamente os ollos dos nenos e das nenas e sentimos dor, unha dor punzante e dela só nos salva o amor e as letras.

Un neno fixo unha vez
un barquiño cun xornal.
Había tantas desfeitas
que á auga lle sentou mal.
As novas tanto pesaban,
que o barco se foi ao fondo.
O neno salvou as letras.
Con elas creou un conto.

     
Malores Villanueva
O mundo presentado coa súa crueza: as guerras, a auxe do fascismo, da xenofobia, en realidade, o desprezo aos pobres, a aporofobia que invade a sociedade e que vemos cada día nas noticias, que como di no verso pesan tanto que nos afunden. E fronte a iso a palabra e a fantasía, os contos para crear utopías, para soñar mundos posibles polos que loitar. Un mundo máis solidario con aqueles que se ven obrigados a deixar atrás as súas raíces. Os pobres tamén cantan, teñen un berro de loito, pero cantan, e a súa voz estremécenos e sentimos frío, moito frío. Sentimos desacougo que se mitiga cando os nenos pintan paraugas vermellos, unha casa de moitas cores, pero tamén bolboretas en branco en negro, porque os nenos de África que non teñen nada, teñen soños, aínda que o seu mundo llos negue. Estes días escoitamos falar dos Menores Estranxeiros Non Acompañados, e hai quen lle chama polas siglas, MENAs, porque así parece unha banda mafiosa e encóbrese que son nenos, nenos e nenas como os dos poemas de Antonio García Teijeiro, nenos e nenas que chegaron nun caiuco procurando “as fronteiras da paz”. Nenos e nenas que senten “a tristura do desarraigamento”, nenos e nenas que son estigmatizados por ollos sen sentimentos, por voces sen corazón. E ante tanta miseria é

Tempo de bicos
tempo de arrolos
tempo de apertas
tempo de soños.

     Fronte á pólvora magnolias, que escribiu o gran Ferrín, e fronte ás balas bicos, escribe agora o noso Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil. A infancia no centro da súa obra e aquí está a que sofre, a que sabe o que é unha guerra, o que significa a morte, a destrución, a miseria, o medo... Están os nenos soldados, as nenas e os nenos refuxiados, as crianzas ás que se lle nega a educación, o futuro, aqueles que non poden camiñar por un campo sen pensar se haberá minas, os nenos e as nenas ós que non se lles permite ter infancia porque precisan traballar...

A lúa chove no río
e bica no corazón
de todos aqueles seres
que perden a súa voz.
A lúa chove no río
e no corpo dos meniños
que vagan de rúa en rúa
na busca dun aloumiño.

    
      Iso é o que debéramos darlle ós refuxiados, ós Menores Estranxeiros non Acompañados, a todos os nenos e as nenas que son vítimas de situacións crueis. Ante tanta indignidade que escoitamos cada día, ante eses discursos aporofóbicos, están as palabras, as palabras como armas para loitar contra as inxustizas e contra os que queren apropiarse dos significados.

     Así pois, este máis ca un libro, é unha arma poderosa coa que loitar, non é un adoquín, un paralelepípedo, é un artefacto cheo de esperanza para cambiar o mundo, para que os nosos nenos e nenas, que tamén sofren, sexan solidarios, recoñezana situación inxusta dos demais e sexan quen de reparar esa tristura con aloumiños e miradas cómplices. Como dixo Agustín Fernández Paz, o único que nos queda é o amor.
Nestes poemas está Antonio García Teijeiro en estado puro, como poeta, como lector, pero tamén como persoa. Un recoñece nestas páxinas as pegadas de Curros, de Celso Emilio Ferreiro, de Aute, de Bob Dylan, de Ferrín, de Iglesia Alvariño e de tantas lecturas que el acumula, porque para escribir cómpre ler e para transmitir tanta emoción cómpre sentila e ser boa xente, como el é.

     Dicía Gabriel Celaya que a poesía é unha arma cargada de futuro e se está nas mans de Antonio García Teijeiro esta poesía é o noso futuro e ten que chegar a todas as casas. El pide a paz e danos a palabra, porque agora son nosas, desta sociedade que está necesitada de referentes reais.

     Grazas Antonio por facer esta antoloxía poética na que mostras o teu compromiso inquebrantable coa sociedade. Grazas por facernos reflexionar e soñar e grazas por invitarme a compartir mesa contigo e con Paz, a miña querida amiga Paz, a paz é o que buscan estes versos e na lectura de Paz acadan de seguro toda a súa proxección, poucas veces os nomes das persoas din tanto, eu só vou engadir que a quero e que estou desexando escoitala. Bicos e non balas é un libro-aloumiño e entre Antonio e eu hai moito cariño, espero que hoxe o sentise e vós tamén. Este libro permítenos “tocar a tenrura que viste de seda as vidas máis duras”, agora está nas nosas mans.