martes, 30 de julio de 2019

A BUTACA DO LECTOR (1) "Nemo", de Gonzalo Hidalgo Bayal






Sentar a ler nunha butaca vén sendo un pracer para un bo lector ou lectora. Por iso, Versos e aloumiños crea unha nova sección. Unha sección que nada ten de crítica. Para iso están outros máis capacitados que nós.
     Pero o que non se pode evitar- nin moito menos- son as sensacións que calquera libro nos produce. A Butaca do lector trata diso. De expresar, se cadra, esas sensacións experimentadas, esas reflexións ás que nos leva un texto e certos puntos nos que, demasiadas veces, non reparamos nas nosas lecturas.
     Unha sección para compartir sentimentos ben lonxe das cuestión críticas ou académicas.
     Talvez, iso si, animando a ler páxinas que nos conmovan ou nos sorprendan.
     Que vos guste!







Ao lector sorprendeulle a literatura de Gonzalo Hidalgo Bayal (Higuera de Albalat, Cáceres 1950). E sorprendeulle positivamente. Tanto é así que leva  lidos catro libros seguidos deste escritor tan pouco coñecido como imprescindible na literatura española. Un deses libros leva Nemo por título. E nada que ver con Jules  Verne. Non, Nemo, de Nemo, neminis (latín) porque Nemo é ninguén.

Un home que non fala chega a unha vila ben afastada do resto da sociedade. Hai alguén que é encargado de escribir o día a día da vida no lugar e os seus habitantes van experimentar as consecuencias dese silencio. Descoñecen a causa desta actitude. Ao lector impresionoulle o xeito de ser escrita a novela: en 1ª persoa, sen diálogos, cunha linguaxe ben rica, coidada, en capítulos curtos, cunha intensidade e unha riqueza fóra do normal. E o lector experimentou moitas sensacións léndoa. Entendeu as miserias do ser humano, aliouse co protagonista e mantivo un silencio sobrecolledor. O lector fíxose cómplice silencioso, pois, de Nemo. E meditou. E odiou e amou os personaxes que poboan a novela. Nunca perdeu o horizonte, aínda que ben veces se lle anubrou a paisaxe e dubidou do seu lugar no mundo de seu. E comprendeu mellor as súas debilidades e as trampas nas que un pode caer na travesía da vida.E, mesmo, os espellismos  que o poden confundir. E, como no seu mutismo sabía Nemo moi ben, o lector enteu á perfección que vimos do silencio, que imos a el, vimos da nada e imos cara a nada, tal é o noso destino.

     
     O lector non fai valoracións academicistas ou críticas (podería facelas e serían magníficas) porque non é crítico. É unicamente lector. E o vivido neste libro permítelle verse  el e os demais seres humanos como permanecen silandeiros entre multitudes que non saben moi ben cara a onde se dirixen. 
     E decatouse perfectamente o que é a filosofía da vida, a través da literatura.
     E tamén lle soaron ecos de Camus, de Kakfa, mesmo de Beckett, pero salientou o estilo persoal do escritor cacereño.

viernes, 26 de julio de 2019

EL DECÁLOGO POÉTICO DE ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO

La Fundación Jordi Sierra i Fabra, con sedes en Barcelona y en la ciudad colombiana de Medellín, lleva ya varios años publicando una revista digital sobre literatura infantil y juvenil que se titula La Página Escrita y cuyos contenidos son más que recomendables para quienes estén interesados en la LIJ. Una de sus secciones presenta un decálogo elaborado por un/a autor/a en el que se detalla su filosofía literaria, su modus operandi a la hora de crear sus obras y muchos otros temas relevantes. Hace tan sólo unos meses (La Página Escrita 26, enero 2019, págs. 50-51), Antonio García Teijeiro fue el encargado de aportar su propio decálogo, y en él condensa todo el quehacer poético que viene llevando a cabo desde hace décadas. Podéis leer el decálogo completo aquí, pero por si os interesa, os dejo al final de esta entrada un vídeo con una conversación a lo largo de la cual Antonio va profundizando en cada uno de los puntos que componen el decálogo. Esperamos que os resulte interesante y que os ayude a comprender mejor, si cabe, la concepción de la poesía infantil y juvenil que tiene Antonio y que trata de plasmar en sus poemarios.




                                                                                     ANTÓN GARCÍA-FERNÁNDEZ

viernes, 12 de julio de 2019

"VERSOS E VICEVERSOS (Unha viaxe sensorial)", PRESENTACIÓN DO POEMARIO POR AN ALFAYA NA Feira do Libro de Vigo.

An Alfaya, presentando "Versos e viceversos" na Feira do Libro de Vigo



Sempre me sentín moi preto da literatura de An Alfaya. Esa literatura intimista, de personaxes, moi traballada, que toca a conciencia do ser humano, fixo que eu me instalase como lector dunha muller con moita personalidade e que fai da literatura unha maneira de estar no mundo.

     De aí que, para presentar Versos e viceversos na Feira do Libro de Vigo, pensase nela, polo seu rigor literario, polo coñecemento das nosas obras e porque, non o vou agochar, é unha boa amiga.

     O texto é fermosísimo. Por iso, queremos que quede neste noso blog-revista, neste Versos e aloumiños que leva navegando ben tempo polo mar da literatura sen máis propósito que achegala  a esa lexión de fieis lectores que nos seguen a miúdo con entusiasmo.
     Gozádeo.



           

                  VERSOS E VICEVERSOS  (Unha viaxe sensorial)



                                                                                                An Alfaya

Antonio e Juan Carlos, Juan Carlos e Antonio, poetas de mar, lúa e vento, para o noso deleite e contento, e tamén Juan Ramón, artesán do lapis e da cor, que debuxa poemas sen palabras, mais con sentimento e moito amor, e aínda que está ausente, témolo moi presente nestes Versos e Viceversos, páxinas onde se xungue a beleza e a harmonía e todo transita con mansedume e sincronía.
Tres titáns pilotando o mesmo barco e sucando o mesmo mar, amparados pola frota KALANDRAKA,  rumbo a Illa Poesía. Moita vida e boa sorte nesta travesía, piratas e bucaneiros do verso libre, de rima asonante ou consonante, mais rimar aquí non é o importante!
Para vós, lectoras e lectores destes Versos e Viceversos, presento o seus universos:
Antonio e Juan Carlos, galego e andaluz, amigos de andainas, compañeiros de aventuras literarias, poetas das emocións, neste lenzo de papel  describen unha viaxe sensorial que pasa dende o ollo ata a orella, dende a lingua ata o nariz,  e acariñan coas mans  as follas dun máxico caderno de bitácora.      
                                               No meu caderno escribo
                                               agullas e dedais.
                                               Con elas coso versos;
                                               con eles mananciais.
                                               No meu caderno escribo
                                               borranchos asustados:
                                               pegadas e recordos
                                               de tempos xa pasados.
                                               ..................................
                                               Sempre levo o meu caderno
                                               aberto de par en par
                                               para que escriba quen teña
                                               unha historia que contar.
                                               A chuvia escribe con pingas
                                               letras que non se ven,
                                               estralan cando se pousan
                                               e esborranchan o papel.                                                          
Poetas de sotavento e barlovento con  verbas que se quedan no padal, ofrecéndonos un cruceiro con recendo a sal. Navegando polas ondas de escuma entre algas e peixes de cores. Sorteando mareas e océanos. Escoitando o canto das sereas a través das buguinas.  Fitando o horizonte sentados na area das praias da súa infancia, ese territorio fecundo ancorado nos peiraos de cada un dos seus libros.
                                               Eu gardo no meu armario
                                               mares cheos de piratas,
                                               mares de veludo e seda
                                               que non se atopan nos mapas.
                                               .............................................
                                               Eu contaba xunto ao mar
                                               as buguinas de marfil.
                                               Era un mar de medianoite.
                                               Xa non era azul anil.


           
Poetas astronautas que espallan  as súas fantasías coa ollada posta na lúa e nas noites estreladas.
                                               Na casa daquel poeta,
                                               hai lupas e telescopios,
                                               estrelas e bolboretas.
                                               ....................................
                                               Astronautas na barca
                                               mar a dentro soñaban
                                               conquistar a outra lúa
                                               reflectida na auga.          
Poetas coa ollada posta nos ceos sucados por bolboretas, vagalumes e paxaros ao compás da brisa mariña.                    
Se vas a un sitio
                                                                       arredado,
                                                           tráeme bicos
                                                                       de colores
                                                                       e os nomes
                                                                                              dos paxaros.
                                               Se vas a un sitio
                                                                       arredado,
                                                           trae bordadas
                                                           bolboretas
                                                                       que se perden
                                                                       polo alto.
                                              
Poetas que espertan as conciencias e nos fan reflexionar, porque dende a beleza nos conducen ata ese lugar escuro que nos invita a pensar:
                                               Non vou obedecer ás túas ordes,
                                               xeneral.
                                               Non quero seu afouto  por algo
                                               que non entendo,
                                               xeneral.
                                               Para xogar á guerra é preciso
                                               xogar en paz.
                                               Pois no medio da guerra,
                                               nin sequera xogar á paz
                                               é xogar.
Camiñemos da man da obra poética de Antonio e Juan Carlos, porque  Versos e Viceversos non é un traballo illado ás súas traxectorias literarias e vitais. Ambos os dous son poetas veteranos, con liñaxe, como os bos viños, que ao saborealos deixan un agradable pouso na boca e un recendo que evoca fascinantes sensacións.

     Juan Carlos, xa alá polo ano 2003 acadaba o prestixio Premio Lazarillo co poemario Poemamundi, onde fai unha reflexión sobre o paso do tempo e establece unha relación entre as diferentes culturas  do mundo e a poesía; logo, no 2015, obtén o Premio “Ciudad de Orihuela” pola súa obra infantil Mundinovi (El gran teatrillo del mundo), onde agroma a súa alma titiriteira; e recentemente, recibe o Premio de poesía infantil “Luna de Aire” polo libro de poemas, Muñeca de trapo y otros seres con cabeza y corazón, onde consegue dar vida aos bonecos recreando belas estampas da infancia.
Non deixemos de soñar con el gozando coa súa obra, que se estende a outros títulos escollidos. Xuntos  iremos da súa man:

Juan Carlos, cuéntame una y otra vez ese cuento... Cómo era?
                                                           Érase una...y otra vez
                                                           Un buzón de voces
                                                           que me susurran
                                                           Canciones y palabras de otro cantar,
                                                           Las palabras que se lleva el viento
                                                           en La alfombra mágica
                                                           de tu Poemamundi,
                                                           viajando peregrino
                                                           a un nuevo destino,
                                                           quizás Mundinovi,
                                                           El gran teatrillo del mundo,
                                                           o tal vez, La jaula de las fieras,
                                                           lo que tú me digas,
                                                           lo que tú prefieras,
                                                           porque Poeta eres tú,
                                                           volviendo a ser un niño
                                                           con tu Muñeca de trapo
                                                           y otros seres con cabeza y corazón,
                                                           Versos y Viceversos
                                                           que se tornan en canción.

     E nesta glosa, lembremos que Antonio, o poeta galego que mellor lle senta o sombreiro, no ano 2017 honrounos co Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil co fermoso libro Poemar o mar, luminoso e máxico, que ten aroma a salitre e forma parte da triloxía En la cuna del mar e Palabras do mar. Mais, se retrocedemos, xa nos dera unha alegría cando recibira no ano 1996 o Premio Merlín e o Pier Paolo Vergerio co lírico Na fogueira dos versos, avivándose nel o lume que mantén acesa a febre da poesía, afianzando a idea de que fitar o mundo a través dun espello poético é a mellor medicina para sandar as feridas, e compartir a súa paixón poética, especialmente coa infancia, convértese nun feliz agasallo para o seu fiel lectorado.
Por iso, Antonio, lévame onda ti                     
        Polo lugar do incerto
                                                           Nos mares diversos
                                                           Cara un lugar sen nome
                                                           Na fogueira dos teus versos
                                                           Ladrándolle á lúa.
                                                           E fálame En voz baixa
                                                           pois Tes bicos na voz
                                                           Cando caen as follas
                                                           Das catro estacións
                                                           acaneadas polos Ventos
                                                           que son o Retorno dos lamentos
                                                           Parolando coa vixencia
                                                           entre  Nenos e Aloumiños
                                                            tes A chave dos soños
                                                           para  Disfrutar escribindo
                                                           Lueiros de papel.
                                                           Cacarabín, Cacarabón,
                                                           O cabalo de cartón,
                                                           Fantasía en re maior,
                                                           no teu Caderno de fume,
                                                           Aire sonoro
                                                           para Poemar o mar
                                                           con Versos e Viceversos.

                                                                                  Parabéns aos dous.

                                                                                              



lunes, 8 de julio de 2019

VÍDEO SOBRE A MEDIACIÓN POÉTICA con ANTÓN GARCÍA-FERNÄNDEZ





O tema da mediación é algo que me interesa especialmente. E lévame interesando dende hai ben tempo porque sei, téñoo ben comprobado, que aos nenos e ás nenas lles gusta a poesía, sempre que haxa un mediador ou mediadora que llela achegue.

     E aí radica o problema: se non hai persoas que crean no que fan, que se apaixonen pola lectura poética, que estean convencidas  firmemente da bondade da lírica na formación persoal do alumnado, estaremos desperdiciando unha oportunidade única de facer gozar a rapazada e de formala moito mellor e gozando.
     De aí que faga especial fincapé neste punto, un día si e outro tamén, nos diversos foros nos que participo.
       
     Lectura en voz alta, selección marcada pola calidade dos poemarios, contaxio do noso entusiasmo e compartir os diversos aspectos da poesía, son algúns dos piares para acadar certos obxectivos.
     
     De todo isto falo con Antón García Fernández, profesor da Universidade de Tennessee en Martin, no vídeo que podedes ver/escoitar deseguido.



lunes, 1 de julio de 2019

REMUÍÑO DE LIBROS (63). "A derradeira bala", de Fernando Castro Paredes







TÍTULO: A derradeira bala.



AUTOR: Fernando Castro Paredes.




EDITORIAL: Galaxia. Colección: Costa Oeste.







A derradeira bala, do escritor e profesor moi vencellado ao mundo do teatro escolar, Fernando Castro Paredes é a obra gañadora do I Certame de Textos Teatrais Roberto Vidal Bolaño 2018, convocado pola Editorial Galaxia e o IES Ribeira do Louro.

     A derradeira bala é unha peza teatral  que deixa constancia do absurda que é a guerra. Do seu mundo escuro, miserento, inhumano que asolaga cada un dos recunchos polos que se aproxima. Esta situación dos conflitos bélicos aparece explicitada por medio do uso dunha linguaxe directa artellada en diálogos curtos, vivos, dinámicos e non exentos de humor, ás veces, case rozando o esperpento, e de ironía.
 
Fernando Castro Paredes. (Foto Ed. Galaxia)
    
     O feito de que estea estruturada en cinco pequenos actos, a xeito de escenas ou capítulos con cadanseu título significativo (A captura. A condena. O medo. O silencio. A vontade e O inimigo), axuda o lector adolescente a percibir o desenvolvemento gradual da tensión dramática, ao mesmo tempo que observa a súa repercusión na actitude variante e evolutiva dos personaxes dentro da atmosfera asfixiante da convivencia nunha trincheira.

     Os personaxes son cinco adolescentes, que non xogan á guerra, senón que existen e sobreviven nela. Luciano, farto de tanta negrura decide seguir o seu instinto na busca da beleza que lle proporciona a música. Xa non lle chegan nin o gramófono nin os discos para poder fuxir de tanta barbarie porque o seu instrumento, a voz, non atura máis a súa prisión. Por iso, decide desertar e poder comezar a vivir sen medo. Pero Luciano non logra o seu obxectivo porque é descuberto e condenado a morrer fusilado coa derradeira bala, a mans dun compañeiro. Aínda que o universo garda outro destinatario para esa derradeira bala porque nunha guerra toda a humanidade perde.





Páx.18: “Luciano tranquilízase e volve ao seu canto. Está mirando cara ao outro lado da trincheira, cara a onde está a súa liberdade...”

Páx.24: [...]“Que tes, rapaz?Dubidas?,preguntoume un deles. Eu dixen que si .Que non quería ir á guerra. Que o que en realidade quería era aprender harmonía e composición . E cantar. Sobre todo, cantar[...]”

Páx.51: “Luciano: É bo o silencio. Sen silencio non hai música.”  


                                                                                                     Alba Piñeiro