martes, 30 de abril de 2019

"PASANDO AS FOLLAS DO TEMPO", UNHA BIOGRAFÍA POÉTICA QUE ISPE SENTIMENTOS



Os que nacemos en pleno franquismo non o tivemos doado. Todo, todo era mentira. Cada palabra, cada imaxe, cada discurso, cada lección estaban baseados no engano constante.
     Agachábannos a dignidade de ser persoas, mentían sobre a realidade que nos rodeaba, borraban a historia dun pobo, manipulaban os acontecementos históricos ata o infinito.

     Moitos de nós tivemos que aprender a vivir doutra maneira. En silencio, con medo, baixo ameazas sutís de quen nos rodeaba. “No te signifiques”, dicía o meu pai, mentres loaba a figura do ditador.
     Eu tiven que rachar cadeas, afastar demos, manter contradicións, sentir en silencio, inventar apagados  berros de impotencia, chorar escondido, destruír falacias. E non me resultou fácil.
 
Paco Ibáñez

    Daquela, nun momento clave da miña vida, apareceu Paco Ibáñez e con el, a poesía. A ela agarreime con forza e ilusión. Algo estaba a prender en min e sentino ben dentro. A poesía deulle sentido á miña vida. E tras lecturas variadas, e cun gran proveito, sentín a chamada dos versos. Comecei a ver o mundo doutro xeito. As palabras provocáronme un sentido da responsabilidade especial e recuperei tanto soño roto.
      


No ano 1987, tras unha longa aprendizaxe, iniciei a miña carreira poética. Un itinerario  tan necesario como honesto. Parolando coa vixencia foi o meu primeiro título poético para adultos. Coplas, Nenos e Aloumiños, os primeiros pensando na rapazada. Nunca deixei de escribir.


     Hoxe  en día, son feliz. A poesía (e mais a música) deron cor e ilusión á miña vida. Sentín que as sendas percorridas alimentaron o meu espírito.
     Reunir case toda a miña poesía nun volume foi un soño íntimo que tiven dende hai ben tempo. Hai uns meses fíxose realidade. Belagua, coa incrible Edurne Baines á fronte, publicou este vello anhelo. Coa colaboración de Alba Piñeiro, Susi Fernández e Juan Carlos Martín Ramos (antólogos), ademais de Xulio Gª Rivas coas súas pinturas, naceu Pasando as follas do tempo.  O título é ben claro: esas follas son as follas da miña vida. Cos meus soños perdidos, coas feridas na pel, cos sentimentos afogados, co amor e o desexo, coa esperanza dun mundo mellor, coas persoas que tallaron a miña existencia, este poemario, que abrangue trinta anos de escrita, é o fiel reflexo, tatuado no corazón, dunha vida chea de vida.  É unha radiografía de sentimentos escritos na néboa. É a afirmación dun ser humano que, a través da palabra poética, precisa o aire para respirar agora que os anos van pasando e xa non hai retorno.
 
Antonio Gª Teijeiro (Foto de Ricardo Grobas)
     Amo a poesía honesta, directa, sen artificios.
     Amo a palabra poética que acariña, que critica, que sinala, que emociona, que foxe da impostura.
      Amo as persoas que non viven das aparencias, que son auténticas, que saborean  o líquido da harmonía, que beben os ventos da amizade.
     E así naceu este poemario, poemas que percorren espazos creados para compartir.
     Podedes entrar neles e convídovos a sentir á miña beira.

martes, 23 de abril de 2019

REMUÍÑO DE LIBROS (60): "Non trabes na lingua", de Antón Cortizas Amado







TÍTULO:  Non trabes na lingua


AUTOR:  Antón Cortizas Amado



ILUSTRACIÓNS:  Pepa Prieto Puy



EDITORIAL:  Galaxia.  COLECCIÓN: Árbore





Canta necesidade temos de que a literatura tradicional non se perda e estea presente nas nosas vidas! Resulta primordial ir recuperando as nosas adiviñas, as nosas cancións, as nosas lendas, as cantigas de rolda e berce, as mentiras e demais.
 
     
     Nestes tempos nos que todo está informatizado, ter libros que nos recorden unha boa parte do noso patrimonio cultural é de agradecer. Que a rapazada cante, diga en voz alta, xogue nos patios á calor destas pezas populares, lonxe de parecer unha ilusión, ten que ser unha realidade. Non son un inxenuo. Creo no progreso, pero o progreso ha de mirar cara atrás e conservar o patrimonio cultural da sociedade. E a literatura oral  é un tesouro que debe chegar aos máis novos. Non se pode esquecer endexamais. Nada custa programar nos momentos de lecer certas actividades coa poesía tradicional como eixe.

     
Antón Cortizas Amado (Foto: Diario de Ferrol)
     
     Antón Cortizas Amado é un escritor moi preocupado polo uso das palabras. Un escritor que basea unha parte importante da súa obra neste xénero marabilloso. O mesmo escribe romances fermosísimos, que recompila xogos populares dun alto valor socioliterario que nos achega no mundo das adiviñas ou dos trabalinguas etc.

     E de trabalinguas vai este volumen, Non trabes a lingua, que vén de tirar do prelo a editorial  Galaxia na súa colección Árbore. Un bo número de pezas divididas en tres apartados que levan por nome: Trabalinguas argallados na lingua da miña lingua con doces palabreados, trabalinguas escoitados na melodía da lingua cos ollos arregalados e trabalinguas inventados xogando coa lingua na escola da nosa lingua. A estes tres apartados engádenselles unha bibliografía e un cuarto espazo, coas páxinas en branco: trabalinguas argallados por ti porque tes unha lingua que quere que xogues con ela sen fin, para que os nenos e nenas escriban as súas composicións de seu ou as aportacións que poidan facer.
     
     Non pode ser máis vivo este libro. Antón Cortizas sabe xogar coas palabras pois é consciente de  que son  un ben grande e dan moitísimas posibilidades de achegalas ao corazón das persoas. Porque, que sería de nós sen a lingua pouco coidada ou maltratada ou esquecida? Unha desfeita, sen dúbida,  e Antón ben o sabe e dános exemplos acaídos para que xoguemos con ela e comprendamos o tesouro que é mantela viva.
 Velaquí un exemplo: Non hai xaxún / de xenos nin xatos, / hoxe xantamos / con Xonxa e con Xurxo / xamón con xenxibre, / tamén xaramagos, / potaxe de xarxa / e meixón con caxato. / Xa sei que o menú, / que se ben se le, / non ten moito xeito, / mais ten moitos xes.

     Ou este típico de Carnota, nunha liña moi coñecida,  que di: Eu teño unha boneca / pescuepelicrespa / o que a despescuelipelicrespará / bon despescuelipelicrespador será.
     
     
     Un libro cheo de espírito lúdico, de protagonismo das palabras tan reviradas coma xogantinas, que Pepa Prieto Puy acompaña cunhas ilustracións en consonancia cos textos.
     Que o poder da palabra nos guíe polos camiños da vida e saibamos valorala na súa xusta medida.

                                                                                                                                    ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO

lunes, 15 de abril de 2019

"LOS TÍTERES DE MI ABUELA", un texto de JUAN CARLOS MARTÍN RAMOS que nos introduce no marabilloso mundo dos monicreques






A literatura, cando se respira dende o humanismo, produce unha morea de momentos e situacións que paga a pena vivir.
     
     Os que seguides este blog-revista dende hai tempo, sabedes de sobra o que para min significa Juan Carlos Martín Ramos, tanto a nivel persoal coma poético. Un irmán na poesía e un discurso poético, o seu, dunha calidade extraordinaria tanto na forma coma no contido dos seus versos.
Juan Carlos Martín Ramos

     Únennos moitas cousas -acabamos de escribir un libro de poesía en conxunto que verá a luz nuns poucos meses- na vida e na literatura. Lorca, Blas de Otero, Alberti, Paco Ibáñez…e os monicreques. Si. Eu, dende ben pequeño gustaba de facer teatro de monicreques. Gorgorito era o meu héroe de infancia.

     Juan Carlos –na compaña da súa parella, Lurdes López- foi un monicrequeiro que percorreu moitos lugares co seu teatro ao lombo. Unha época moi particular que, cada vez que a lembran, un brillo especial asoma nos ollos de ambos.

    
Non é de estrañar que Juan Carlos Martín Ramos escribise un fermoso libro co que gañou o prestixioso Premio Orihuela de Poesía Infantil: Mundinovi, editado por Kalandraka editorial. Un canto extraordinario a ese mundo fabuloso dos monicrequeiros que Juan e Lurdes viviron en primeira persoa.
     
     Ben, pois para deleite de todos os seguidores de Versos e aloumiños, Juan escribiu un texto evocador e, como todo o que el fai, tenro, vivo e emocionante.
     
     Lédeo con atención e gozade da palabra ben escrita e dos sentimentos que posúe. Os sentimentos marcan comportamentos e os sentimentos de Juan Carlos Martín Ramos toman corpo nos seus poemas. E a nós quédanos a satisfacción de poder saborealos en toda a súa extensión.


Juan Carlos, subido a unha oliveira




                           LOS TÍTERES DE MI ABUELA



                                                                                Juan Carlos Martín Ramos


Otra vez los títeres. Y otra vez mi abuela.
Mamá Son, así la llamábamos.
A ella le debo mi amor por los títeres y gran parte de las cosas que he hecho. Y de lo que soy.
Es una de las dos personas fundamentales en mi vida a las que dedico mi libro “Mundinovi”.
También le he dedicado algunos poemas.
Este, por ejemplo, del libro “Buzón de voces”.

HILO DE VOZ

Dime, abuela,
entre todos los hilos
de colores
que guardas,
enmarañados,
en el costurero,
¿cuál es el hilo de tu voz?

Quiero tirar de un extremo,
desenredarlo y hacer
un inmenso ovillo
con todos tus cuentos.

Hace ya algunos años escribí un texto titulado “Los títeres de mi abuela”, del que alguna vez he utilizado algún fragmento para intentar explicar cómo surgió mi pasión por la poesía y por los títeres. Lo rescato íntegro para “Versos e aloumiños”. Aquí os lo dejo.



                         LOS TÍTERES DE MI ABUELA


Mi abuela tenía el pelo blanco y el vestido negro.
A veces se sacaba de la manga un pañuelo de colores, se lo ponía en la cabeza y me guiñaba un ojo.
Mi abuela andaba muy despacio y hablaba sin parar.
Apenas podía caminar alrededor de su silla, pero con el hilo de sus palabras era capaz de tejer una alfombra mágica y viajar a los lugares más lejanos.

Cuando era joven, mi abuela tocaba el piano en el salón de su casa. Un piano que nunca vi, porque hacía más de mucho tiempo que se había desafinado para siempre en mitad de un bombardeo. Y algunos domingos por la mañana montaba un pequeño teatro de títeres en el casino de su pueblo, adonde los niños y las niñas acudían a la carrera cuando salían de misa.
En aquel teatrillo, los cuentos que mi abuela contaba tenían un final diferente al que todos conocían, y en algunas ocasiones salían a escena los extraños personajes de un mundo al revés: el pez que volaba entre las nubes, el gato que perseguía a un perro o el sol que salía por la noche.
En "Espacio Kalandraka"

Mi abuela me contó la historia de algunos títeres legendarios. Recuerdo sobre todo la historia de Chacolí, el héroe de los teatrillos, que manejaba su cachiporra justiciera con gran maestría y generosidad.
También me cantaba en voz baja canciones que debían ser muy antiguas, porque todas eran de antes de quedarse sorda, y de eso hacía ya muchos años.

Desde muy temprano, nada más tomarse su tazón de café con picatostes, mi abuela, sentada en una silla baja con asiento de anea, desenredaba una maraña de hilos, cuerdas, lanas, cables y alambres, y amontonaba en su regazo una inmensa colección de alfileres, muelles, carretes, broches, botones, retales de tela, recortes de cartón, tapones de corcho y restos inservibles de cualquier cosa.
Pero a lo largo del día, como por arte de magia, de entre aquel montón de materiales y objetos tan variopintos acababa surgiendo un muñeco, un títere de guante con piernas, que de pronto se desperezaba, miraba a su alrededor y saludaba a un público imaginario con una graciosa reverencia.
Lurdes, ensaiando na casa

Mi abuela tenía un baúl lleno de personajes de cuento, de animales de fábula, de bufones saltarines y juglares que arrancaban una triste melodía de las cuerdas de hilo de su laúd.
También había una pequeña orquesta vestida de frac que tocaba valses vieneses, una cuadrilla  de toreros con capotillos rojos y un toro que no les hacía caso y jugaba a espantar moscas con el rabo.

Mi personaje favorito era el Lobo Feroz. Tenía una boca muy grande con unos dientes muy grandes, como decía el cuento, pero, además, le colgaba por la espalda una anilla atada a una goma, un mecanismo que naturalmente se había inventado mi abuela.
Su funcionamiento era muy sencillo. Cada vez que el Lobo estaba triste o contento, cada vez que se enfadaba o se asustaba, es decir, cada vez que a mí me daba la gana, tiraba de la anilla y hacía que el Lobo levantase el hocico para aullar.

Ilustración de Pedro Villarejo
A simple vista, aquellos muñecos parecían pequeños peleles que no sabían hacer nada. Pero, cuando les metía la mano por la espalda, normalmente a través de un calcetín viejo, y movía mis dedos, parecía que estaban vivos.
Eran capaces de levantar los brazos, de caminar de un lado a otro, de empuñar una estaca, un lápiz o un plumero, de deshojar una margarita o barrer hojas secas, de saludar a la luna o bailar al compás de la música.
No tenían voz, pero si yo decía alguna frase a la vez que los movía, daba la impresión de que eran ellos los que hablaban.
Aquellos títeres, en realidad, no eran mis juguetes. Eran mis compañeros de juego.
A veces hasta vestíamos igual y parecíamos hermanos, porque mi abuela, cuando el tamaño de la tela lo permitía, primero le hacía el traje a un títere y luego, sin darme explicaciones, me tomaba las medidas para hacerme, con la misma tela, una camisa.
        
Museu da marioneta de Lisboa
Animado por mi abuela, construí un teatrillo de títeres con unas cuantas tablas, la enorme caja de cartón donde llegó a casa el primer frigorífico y un trozo de cortina vieja.
Coloqué la ventana del escenario muy alta. No quería que nadie me viera la cabeza. Pero calculé mal y, cada vez que hacía una representación, tenía que ponerme de puntillas o subirme a un taburete.

Una tarde de verano invité a todos mis amigos a ver la función.
No sabía muy bien qué cuento les iba a contar. Lo que sí tenía claro es que, fuera cual fuera el cuento, el Lobo Feroz saldría a escena y aullaría muchas veces. Así el aplauso final estaría asegurado.

Mi abuela se sentó en primera fila.
De vez en cuando la miraba por un agujero secreto que había hecho para observar, desde dentro del teatrillo, las reacciones del público.
La verdad es que ella, durante la función, no hizo muchos gestos.
Al principio parecía estar pendiente de todo lo que pasaba a su alrededor, pero al poco tiempo ya no se sabía si sus ojos estaban mirando hacia fuera o hacia dentro.

Después de la función, cuando nos quedamos solos, me acerqué a darle un beso y ella  me dijo que lo había hecho muy bien, pero me advirtió que no era necesario que, al final del cuento, el Lobo Feroz aullara tantas veces.




jueves, 11 de abril de 2019

NO CLAUSTRO DO MUSEO DO PRADO RECIBINDO O PREMIO NACIONAL DE LIX

Os galardoados

Pasou ano e medio dende que me comunicaron que gañara o Premio Nacional de LIX o día 3 de outubro de 2017. Estaba fronte ao mar esa mañá, cando me chamaron.
     poemar nacional. parabéns” enviárame un chisco antes Manuel Bragado ao móbil. Emoción intensa e bágoas. Non o podía crer. parecíame imposible.
     
     O 19 de marzo de 2019 recibín o galardón da man da Raíña Dona Letizia.
      Poemar o mar levaba tempo espallándose pola xeografía nacional, enchendo de ondas poéticas moitos territorios, algúns deles de terra adentro. Nenos e nenas de distintas latitudes bañáronse –e seguen a facelo- no meu mar poético. En galego e en castelán para agrandar o seu efecto mariño-poético.
    
Recibindo o diploma
     O acto foi sinxelo. O lugar, fermosísimo: o Claustro do Museo Nacional do Prado, en Madrid, claro. Excelente o discurso de Rosa Montero e necesarias, as palabras de Blanca Berasategui. Reivindicación  da literatura e chamamento a facer da cultura algo vivo e necesario.
     

     
     Cando subín recoller o diploma pensei en Galicia. Mil sentimentos revoltaron dentro de min en poucos segundos. Ao volver  ao meu sitio, unha estraña sensación de incerteza invadiume. E agarreime inconscientemente á figura de Rosalía. Foron uns segundos de fusión coa gran poeta galega. E lembrei a Rafael Alberti, que tanto me axudou a crer en min. Todo sucedeu moi rápido pero deixoume unha pegada imborrable.

     Unha vez máis sentín no meu interior a emoción da Galicia que amo tan fondamente. De novo, a nosa literatura brillaba e era recoñecida ao máis alto nivel. E cun libro de poesía!
    
Con Susi
     
     Nese marco marabilloso sentinme orgulloso do acadado. E  nel, nun acto tan especial, vivín a felicidade de estar acompañado pola muller que leva ao meu lado máis de corenta anos, Susi, e que tanto fixo para que eu chegase ata onde estou agora. Pero a satisfacción foi maior ao ter alí, á miña beira, a miña filla Noa, acompañada de Iván Ferreiro. Un orgullo.E dous amigos, case irmáns, os que tanto quero como son o poeta Juan Carlos Martín Ramos e a marabillosa Lurdes López. Todos eles e elas arroupáronme nun intre tan intimamente inesquecible e desfrutaron comigo.
 
Lurdes, Susi, Juan Carlos e Iván
            O tempo vai pasando. Eu non deixo de seguir levando a poesía cara ao corazón das persoas, en especial, á rapazada. Precisan dos versos. E gústanlles cando se lles achega con paixón e agarimo.


     Dixen o mesmo día da concesión deste premio que me ía facer estar máis próximo ao lectorado e ás persoas que traballan a prol da divulgación da lectura. Dixen, tamén, que era un enorme recoñecemento á poesía como xénero –tan esquecido- e, xaora, un novo galardón á nosa literatura galega e ao seu idioma, un ben de grandes dimensións que algúns intentan non só minimizar, senón, ademais, borrar con indignas decisións.
     
Con Noa e Susi
     Velaquí queda a mensaxe: ler e ler moito en galego. Porque temos unha lingua que é un tesouro que ninguén nos pode roubar.

     Ah! e lamentar a actitude, verdadeiramente lamentable, da señora Ruiz de la Prada que deu a nota dende que entrou no Claustro (ademais do vestido que lucía) e que me fixo sentir vergonza allea. O que hai que ver!



Feliz, co premio

lunes, 8 de abril de 2019

REMUÍÑO DE LIBROS (59) "Iridium", de Francisco Castro








TÍTULO: Iridium


 
AUTOR: Francisco Castro.



EDITORIAL: Galaxia. Colección: Costa Oeste.




O escritor, editor e actual director xeral da Editorial Galaxia, Francisco Castro, achégalles aos lectores adolescentes e tamén adultos esta novela que pon de manifesto a importancia de visualización e normalidade da diversidade na sociedade.

     Novela realista e valente ao denunciar certos prexuízos con fortes raizames na nosa sociedade actual. Moitas veces consumista, superficial e hipócrita que prexulga a través das aparencias, sen ser quen de botar unha ollada máis alá do físico.
 
Francisco Castro (Foto Atlántico Diario)
     
     Iris é a protagonista, unha adolescente do seu tempo, estuda primeiro de bacharelato e domina as redes sociais, chegando a ser “ unha raíña” do Instagram con milleiros de seguidores en todo o mundo. Pero agocha un segredo aos seguidores, pois como adolescente, o que pensen e digan dela, impórtalle demasiado. Antes do accidente, Iris era feliz: tiña amigos, fama no instituto e noivo...Pero agora sabe a diferenza entre existir e vivir, mellor dito, sobrevivir porque é o que fai todos os días para intentar vivir a súa vida sen a sobreprotección dos seus pais, nin dos chamados amigos. Será, en boa parte, grazas ao amor como descubrirá o que é real e verdadeiro porque a fará sentir “normal” dentro deste mundo desigual.

     O feito de que estea estruturada en dezaseis capítulos curtos, cunha linguaxe directa, non exenta de humor, e artellada por medio de diferentes canles dixitais, facilita que os lectores mozos conecten axiña con ela.

     Iridium é unha novela necesaria para que os mozos reflexionen sobre o futuro que queren de pluralidade e equidade ou cheo de prexuízos que tapizan a realidade a base de teas superficiais e sen ningún retallo de humanidade.


     
       Algúns exemplos do dito:

Páx.46:”...agora case que ninguén se atreve a dicirme que non a nada por todo o que me pasa...De feito,regaláronme cuarto da ESO e con todas aprobadas.”
Páx.51: “Os profesores e profesoras, as compañeiras e compañeiros, todo o mundo aquel día (aínda hoxe o fan) comportouse exactamente como non había que comportarse. Sei que o fan por ben, coma meu pai.[... ] Quero ser normal. E que me traten normal”.


Presentación en Moaña de Iridium. (Foto Gonzalo Núñez)


                                                                                                                                              ALBA PIÑEIRO  


lunes, 1 de abril de 2019

POR QUE É ÚTIL LER LIBROS QUE NON ENTENDEMOS?, un artigo de MANUEL VEIGA

Fotografía tomada de Babelia (El País)





Ter a Manuel Veiga en Versos e aloumiños é un luxo do que estamos convencidos quen damos vida a este blog-revista.

     De cando en vez, pedímoslle un artigo, porque sabemos da súa capacidade para plantear temas interesantes, deses que chaman a atención. Os seus planteamentos claros e intelixentes provocan reflexión e, por que non dicilo, ás veces certa controversia que se agradece nuns tempos coma estes que o vento anda algo revolto e deixa confusións que preocupan.
     E Manuel Veiga sempre ten un recuncho para encher de palabras cheas de sentido para compracernos. E nós estamos felices de que sexa así.
     E se dubidan do que dicimos, aí está este artigo que leva por título  Por que é útil ler libros que non entendemos? Unha vez máis furgando na ferida dos libros e as actitudes lectoras que provocan.

    Desfruten del, pensen e sigan lendo libros, ben se os entenden ou non.

Manuel Veiga (Foto de Antonio Gutiérrez)



                               Por que é útil ler libros que non entendemos?


                                                                                                                    Manuel Veiga Taboada


Estou a ler A orde do tempo de Carlo Rovelli. Deste autor xa lera antes Sete breves leccións de física, unha obra na que fala bastante de física cuántica. Rovelli é un bo divulgador e ambos libros acadaron grandes vendas.
         


Non obstante, un profano en ciencias, coma min, e a pesar do esforzo do autor, pouco pode sacar en claro destes dous breves ensaios. Arrepíntome de lelos? Debería ler unicamente libros que de entrada me gustan? Debería limitarme ás miñas materias preferidas, a historia, a literatura, un pouco de economía?
     

 
Carlo Rovelli
Creo que autolimitarse é un erro. É posíbel que un libro do que só entendemos unha de cada tres frases nos diga algo. Se o libro é bo, talvez nos abra un camiño. Lembro como un acerto a decisión dun profesor de primeiro de socioloxía que nos obrigou a ler A construción social da realidade, unha obra ateigada de termos novos. Era case como ler noutro idioma. E, non obstante, foinos moi útil. Grazas a esa lectura inicial, a carreira descorreu, para nós, con máis facilidade. Foi como o deses profesores de autoescola que, o primeiro día de clase, metían os aprendices na praza das Travesas de Vigo, cando aínda non había túnel.

     Pero volvendo aos libros difíciles, de que serve que leas se non entendes? En primeiro lugar serve para saber que esas preguntas e esas respostas existen. O que viaxa, aínda que pase pouco tempo en cada país, coñece, cando menos, novas paisaxes. Para os que somos de humanidades, a física ábrenos a fermosas preguntas, aínda que non cheguemos a entender apenas as respostas.
Saber que existen outros territorios, aínda que nos sexan descoñecidos, evita moitos erros e incluso algúns enganos. Cada nova paisaxe agranda a nosa perspectiva. Visitar Hungría unha semana non proporciona case ningún coñecemento profundo sobre o país e os seus habitantes. Con todo, seguramente aprenderemos, por exemplo, que o seu idioma é moi distinto de case todas as demais linguas europeas, aínda que non cheguemos a saber del máis que un par de palabras, ou que o pan que se vende nas panaderías de Buda é moi parecido ao noso. Con iso xa podemos deducir que os húngaros son diferentes pero tamén parecidos a nós e que calquera razoamento simplista carece de sentido.

     
Odgen N. Rood
O coñecemento introdutorio, de visitante, reduce o medo e os tópicos e ademais axúdanos a entender mellor aquilo que xa coñecemos. A pesar da distancia, en boa medida inxustificada, que hai entre ciencias e letras, todos aqueles que abriron as portas do outro campo quedaron satisfeitos e descubriron que agora entendían mellor aquilo que xa coñecían, porque o coñecemento opera por comparación e por contraste. 
     Está comprobado, por exemplo, que cada avance científico transforma a arte. A teoría das cores do físico norteamericano Odgen N. Rood, lida polo pintor francés Seurat, permitiulle inventar o puntillismo. Freud imaxinou, case literariamente, territorios cuxa existencia comprobarían un século despois os neurólogos.

     Achegarnos a certos coñecementos é como ver o mar por primeira vez. En principio, xa é bastante contemplar a súa inmensidade.


Georges Seurat