Unha das características máis importantes dos artigos que escribe Manuel Veiga Taboada é a súa orixinalidade. Orixinalidade que vén dada polos temas que toca e polo enfoque que dá aos mesmos.
Ben se ve que Manuel Veiga é unha persoa
cunha capacidade analítica enorme. E as súas análises son, como mínimo, moi
singulares e dunha reflexión que nunca deixa de sorprender. Os temas son na súa
escrita fascinantes polos diversos enfoques cos que os trata.
Textos intelixentes que sorprenden. Textos
que interesan polo que din e polo que
non din. Textos que o lectorado atento capta e que o fai sentirse gratificado
diante do que le. Porque os artigos de Veiga Taboada sacoden e, ao tempo,
acariñan. Porque son directos, á vez que abren novos camiños de ideas. Porque,
en definitiva, están escritos dende a observación ao servizo do sentido común.
Un pode discrepar do que afirma, mais sempre vai ter en conta o que le para
facerse unha opinión de seu.
Desfrutemos deste artigo de Manuel Veiga
tan curioso coma lúcido.
 |
| Manuel Veiga Taboada no 1987 (Foto de Xan Carballa enviada polo autor) |
Os
traxes, o vocabulario e as clasificacións. Cousas que nos afastan da cultura
Manuel Veiga Taboada
Un día, mentres
falaba coa miña filla sobre algúns dos protagonistas da revolución francesa,
detívenme e díxenlle: “Non che interesan, porque non che gusta a súa forma de
vestir, verdade?”. De pronto, abriu os ollos e asentiu. Entón aproveitei para
explicarlle que os radicais sans culottes
popularizaran o uso do pantalón que hoxe nos parece tan normal.
Ese día acertei, porque pensei en min mesmo. Eses cadros de xenerais ou de batallas, con vestimentas tan antigas, son o primeiro que ás veces nos distancia de feitos que, ben contados, poderían interesarnos.
A ópera pode resultarnos desagradábel, a
primeira vista, só porque observamos un corte de pelo estraño, unha nota
demasiado sostida sen que coñezamos a razón e un ton xeral que nos parece
absurdamente pomposo.
Outro tanto sucede co vocabulario dos libros que chamamos clásicos. Ninguén fala así, dicimos. O mínimo que nos pode pasar é que nos resulten retóricos e mesmo incomprensíbeis.
O 90% da historia literaria galega pode
parecernos allea, simplemente porque o espazo ao que nos remite, o mundo rural,
nos resulta xa descoñecido. Comprendemos mellor o termo “freeway” que o termo
“guillada”. É para nós máis familiar xa unha autoestrada que unha vara acabada
nun pincho, destinada a aguilloar o gando.
Resúltanos difícil degustar algo se non
comprendemos o seu contexto. E, moitas veces, o contexto é o que non nos
explican. Tampouco se logra cunha introdución, por exemplo a un libro, porque
en demasiadas ocasións o prologuista recorre a termos académicos aínda máis
aburridos e difíciles de comprender que a historia que vén a continuación.
Pero o contexto non só é necesario senón
que é fundamental. E habería que engadir outra clave, a relación. Os feitos
históricos, nos que se enmarca toda a cultura, ofrécensenos moitas veces –falo
sobre todo do ensino– a través de clasificacións. O alumno encóntrase cunha
lista de datos e acontecementos concretos que resulta difícil memorizar. Por
que? Porque carece das claves que relacionan uns con outros. Relacionar é tamén
interpretar e iso supoño que produce certo temor entre algúns dos
planificadores da educación.
Cústame comprender, por exemplo, por que
os estudantes da ESO están obrigados a aprender a clasificación dos cargos
administrativos do mundo medieval árabe (visir, cadí, etc.) pero en ningún lado
se lles explica que esa cultura estaba nese momento máis desenvolvida que a
nosa ou que, a través dela, nos chegou o tesouro da cultura grega, que
aprenderán noutro capítulo, pero de modo completamente afastado.
 |
| Shakespeare no cinema. (Much Ado About Nothing. 1993) |
Eu estou a favor das adaptacións dos textos, sempre que se fagan ben, o mesmo que se pode dicir das traducións. Kenneth Branagh levou ao cine a Shakespeare e penso que foi un acerto. Trapiello, un experto en Cervantes, realizou unha boa adaptación do Quixote a unha lingua máis actual. E Baricco sintetizou unha Iliada, en prosa e sen as longas intervencións dos deuses, pero que sen embargo é capaz de achegarnos as claves de Homero e da súa época.
Hai máis ou menos un século, os expertos acostumaban a laiarse de que os alumnos xa non podían ler os textos clásicos na súa lingua orixinal, o grego e o latín.
Nunca me gustou esa queixa continua
dalgúns entendidos sobre a devaluación (real ou suposta) da cultura. Creo que
no fondo son persoas que se resisten ao cambio. E a vida, a historia, é cambio
constante. O importante é aprender do pasado, pero nese labor creo que a
sacralización descontextualizadora non axuda.
