ANDEL DE NOVIDADES (4) Dous libros de Neira Vilas, adaptados á "Lectura fácil", un necesario proxecto da Editorial Galaxia

 

Hai proxectos literarios que merecen un aplauso indiscutible. Son proxectos que humanamente resultan dun valor social incalculable.

     Convén deterse neles. Recibín da editorial Galaxia dous volumes de Xosé Neira Vilas que me chamaron a atención: Memorias dun neno labrego e Espantallo amigo. Ambos os dous levaban na tapa, ademais do selo da editora, outro que dicía “Lectura fácil”.

Daquela pensei: unha adaptación máis das que existen no mercado e que a min tan pouco me gustan. Deilles voltas aos libros e reparei axiña en que o texto non estaba completo, que había uns cadros nas marxes a xeito de dicionario que definían palabras e as frases dos parágrafos eran moi sinxelas.

     Curioso como son, púxenme en contacto con Francisco Castro, director de Galaxia, para que me aclarase de que ía esta iniciativa que eu descoñecía ata ese momento.

Francisco Castro, coa amabilidade que o caracteriza explicoume o proxecto e fiquei moi contento.

     Lectura fácil é un estándar internacional polo que se certifican unha serie de obras que se adaptan para que as persoas con discapacidade intelectual as poidan ler.

Xa anteriormente publicara Galaxia Vinte mil leguas baixo dos mares, nada máis chegar Castro á dirección da editorial. Francisco castro é unha persoa moi sensible a temas coma este e é algo que se agradece.

     Os libros de Lectura fácil son editados con letra grande, aliñada á esquerda e todas as frases teñen que ter suxeito, verbo e predicado. Non poden ter máis. Están escritos nunha linguaxe moi básica e sinxela. Nas marxes da esquerda e da dereita levarán uns cadros que expliquen unha palabra que non puido ser substituída por outro sinónimo máis doado de entender.

     Son libros preparados por persoas especialistas que traballan no eido da discapacidade intelectual. Concretamente Memorias dun neno labrego foi adaptado por Lucía Gómez Álvarez e Espantallo amigo, por Desirée Silva Bernárdez, que realizaron un axeitado traballo de edición. Este último foi ilustrado por Xaquín Marín, con ese estilo tan persoal e atraente que o caracteriza.

     Estes libros teñen que pasar moitos filtros e deben cumprir uns estándares técnicos de edición.

Por exemplo, a ilustración, na medida do posible, ten que ser realista e non hai que poñerse moi poético á hora de ilustrar porque estas persoas, se fose así, non lle acabarían de ver a relación co texto, malia que lles poidan gustar as imaxes.

     Non cabe dúbida de que é un reto editorial precioso e moi ilusionante.

É de xustiza que estas persoas teñan materiais adecuados para  ler en galego, un dereito básico que se debe fomentar.

Parabéns moi sinceros á editorial Galaxia por este proxecto imprescindible para que a inclusión literaria en galego sexa algo real.

                                                                                                                    Antonio García Teijeiro

CATAVENTO DE POEMAS INFANTÍS ( XLVII ) Xosé Neira Vilas (2)

XOSÉ  NEIRA  VILAS  (Gres- Vila de Cruces, 1928 – 2015)

O SOL

 

Baixou o sol raioleiro,

foise pousando nas tellas,

chega a luz e o caloriño

ás plantas que coida a nena,

porque do traballo sae

toda esta linda beleza.

Coa luz renacen as flores

e hai vida e amor na terra,

o sol enche de alegría

montes, camiños e leiras.

PRAIA

Cando Irene está na praia

e camiña pola area

pensa no xardín sen auga,

cavila na terra seca

e dille a mamá baixiño:

“eu quero volver á aldea”.

E outro tanto lle pasa

na cidade barullenta,

prefire escoitar paxaros

e ir e vir entre as macetas.

O PAXARIÑO

O paxariño foi vindo

e pousouse na camelia,

estivo canta que canta

moi alegre, a tarde enteira

mentres o cricrí do grilo

podía oírse entre as herbas.

Armouse unha cantaruxa

moi alegre e musiqueira

e todos, todos pensaron

que había festa na aldea.

Ilustración de Leandro Lamas

SOÑO

Soñou Irene unha noite

que o seu xardín xa non era,

as flores secaran todas,

xa non viñan as abellas.

e fórase Brancaneves

cos sete ananos tras dela.

Ergueuse na mañanciña,

¡ai!, o xardín non morrera.

Reuse, bicou un anano

e abrazou forte á camelia.

(Do libro O xardín de Irene, editado por Edicións Embora, 2015). Ilustracións de Leandro Lamas.

Leandro Lamas e Xosé Neira Vilas na presentación do libro.

XOSÉ NEIRA VILAS "APARECE" NUN ENCONTRO POÉTICO. QUE PRACER!

Estiven no CEIP “Isaac Peral” de Ferrol hai unhas semanas. Sentinme de marabilla entre rapaces e rapazas vivos, con ganas de participar no encontro. Alumnos moi motivados  que me recibiron con grande agarimo.

    

     Foi un acto rico e cheo de amor á palabra poética.

     Notei que esa palabra cobraba unha importancia enorme no desenvolvemento da formación dos nenos e nenas que estudan no centro.

    

     Un alégrase de que isto ocorra. Xa hai ben anos que só fago encontros naqueles lugares nos que hai verdadeiro interese pola literatura. Onde traballan mulleres e homes que, con dificultades ás veces, fan da creación literaria algo fundamental no seu quefacer cotián.

     Hai que estar preto deles e eu non o dubido.

     Neste encontro todo foi felicidade. Cando rematei, agasalláronme diversas cousas.

    

Con Neira Vilas e Anisia Miranda na Habana. 2008

  

     Entre elas, un poema dunha alumna e un fermoso libro do meu querido e admirado Xosé Neira Vilas, dedicado polos nenos e nenas que leron os meus libros e que me agradecían a visita e, ademais, escriben, o feito “de conseguir que gocemos coa poesía”. Fermoso. Emocionante.

       

     O libro, editado magnificamente por Edicións Embora, vai servirme para ilustrar esta entrada en Versos e aloumiños.  O seu título, Aquel neno.

          Todos levamos, afortunadamente, un neno dentro. E Neira Vilas leva demostrado ao longo da súa rica obra que ese neno está presente a miúdo no que escribe.

     Aquel neno, ilustrado axeitadamente por Xosé Vizoso,  recolle unha chea de textos breves, pero moi emocionantes, nos que expresa múltiples feitos da súa vida. A vida dun neno pobre dunha aldea galega dos anos 30 e 40 que, cos seus medos, descubrimentos, teimas, sorpresas, etc. foi conformando un carácter que o levou a converterse nun referente esencial da cultura galega.

     Nestes pequenos relatos hai moita emoción. Hai, tamén, vivencias propias e de tantos e tantos cativos veciños do autor. Rapaces e rapazas de centos de  parroquias de toda Galicia e, talvez, de máis alá.

    

     Como moi ben podemos ler na contracuberta, Aquel neno  non só é unha memoria persoal de Xosé Neira Vilas, senón a de tanta rapazada que percorría e daba os primeiros pasos polas aldeas de noso.

     Para rematar quero reproducir un deses textos e, xa que logo, o poema que me agasallou, ao rematar o acto, Natalia Mera.

     A literatura une. A literatura sacode. A literatura crea complicidades.

     Quero que estes textos me fagan cómplices de todos e todas vós.

 

Xosé Neira Vilas

Todo calado

HABÍA GUERRA EN LUGARES DE LONXE. Chegaban á aldea algunhas noticias. Noticias tristes. El preguntaba a uns e a outros. Quería saber. En vez de querérense, os homes andaban a tiros, matándose nos montes, nas cidades, no mar. Os avións guindaban bombas e tamén mataban e desfacían casas e de todo.Mataban a eito. Na aldea non había eses ruídos de metralla. Na aldea, silencio na xente, que non se atrevía a falar. Silencio en todo. Non había romarías. Non se oían as gaitas nin a cantarola de Reis, nin estoupaban foguetes, nin repenicaban as campás, nin se escoitaban os vivas do Entroido. Só se oía o pranto dalgún meniño, o brúo dunha vaca, o roñar dun bacoriño no cortello, o canto dos paxaros ou a ladaíña dos grilos ou o murmurio teimoso do río.

                                                        

                                                                                         XOSÉ  NEIRA  VILAS

                                                               

                                                                         (De "Aquel neno". Edicións Embora.2013) 

Ilustración de Xosé  Vizoso para o texto.

     Poñemos punto final a esta entrada co poema de Natalia Mera.

      Todo un pracer.

   

                                                                                                ANTONIO  GARCÍA  TEIJEIRO