O TROBAPAZ REVIVIU en XANEIRO de 2025 no SALÓN do LIBRO de Madrid.

Os participantes no acto do Trobapaz no Salón do Libro de Madrid

O pasado día 9 en Madrid viviuse o reencontro do TROBAPAZ, despois de moitos anos. Poemas en varias linguas e co tema pricipal: a PAZ e a denuncia da CRUELDADE DA GUERRA.

Alí déronse cita os cinco poetas que leron e escoitaron os seus poemas en cinco linguas: Miquel Desclot (en catalán), Antonio García Teijeiro (en galego), Juan Kruz Igerabide (en éuscaro), Ana María Romero Yebra (en castelán) e Abdul Hadi Sadoun (en árabe).

 

Tras o saúdo e benvida de Isabel Molina, Presidenta do Consejo General del Libro e da coordinadora do acto, Sara Moreno, comezaron a lectura os cinco poetas citados.

No mesmo proxecto lector, leron poemas dos cinco poetas Vanesa Pérez-Sauquillo (inglés), Pilar González (chinés) e Mihaela Gutiérrez (romanés).

Foi un acto fermoso da unión das distintas linguas do Estado español e de tres máis que enriqueceron o espírito poético común e que o público seguiu con respecto e ledicia.

Ao remate da sesión, os poetas asinaron e dedicaron o libro aos asistentes. Un libro que fora editado en 2009.

 

Como vén sendo habitual, o acto foi gravado en audio e Versos e aloumiños, unha vez máis, ofrécellelo a todos os seguidores deste blog-revista.

Está deseguido.

Despois de rematar as diferentes lecturas, cada autor e autora leu un novo poema.

Antonio García Teijeiro leu o poema:

 

and you turn and run farther

                                       when the fast bullets fly

 

Cando recibiu a orde

       de atacar

o neno decatouse

       de que era Nadal

       e perdeuse nas sombras.

Colleu o fusil

       descargouno

       soterrouno

                       baixo a neve

       e guindou as balas

                       contra o ceo.

Desapareceron entre as nubes.

                       Non soubo delas xamais.

Non tardaron as folerpas en

                       acariñar a súa faciana.

Eran grises

                       azuis

                       vermellas.

Ulían a lume.

       Ulían a paz.

Ao lonxe    nun órgano

       alguén tocaba unha panxoliña

                       alguén tocaba

                                       Silent night.

 

O home, coa súa guitarra foi rematando pouco a pouco a canción

       e agachaba a cabeza

                       mentres dicía case para si:

... Señores da guerra,

cando as balas comezan a sucar o aire

dades a volta e saídes correndo...

 

Lectura que foi introducida pola satisfacción persoal da concordia entre linguas 

e pola denuncia do xenocidio que se está a producir en Palestina.

 

Embaixo está a gravación en vídeo da lectura, aínda que falta a súa 

reivindicación.

DARDO POÉTICO (XLIX) Nazik Al Malaika, unha pioneira da poesía árabe moderna

Volvín ver a Abdul Hadi Sadoun en Madrid co gallo da miña participación no Trobapaz dentro das xornadas do 6º Foro Iberoamericano sobre Literacidade e Aprendizaxe. Un pracer, unha vez máis.

     

Con Abdul Hadi Sadoun en Madrid. (Foto de Cristina Novoa)

Trobalinguas e Trobapaz- xa falamos deles tempo atrás- son dous proxectos ideados por Sara Moreno e posto en imaxes pola gran Tesa Gozález que deseñou os dous libros e que nos permitiu a varios poetas (Juan Kruz Igerabide, Miquel Desclot,  Ana Mª Romero Yebra e mais eu); posteriormente Abdul) levar poemas en varias linguas por España e Portugal.  Proxectos que se viron enriquecidos pola incorporación en determinados intres do portugués, inglés, chinés ou romanés.

     

    

     Abdul deleitounos en cada sesión cos seus poemas –e os nosos- recitados en árabe, algo que nos produciu un pracer intenso.

     Ben, pois nese encontro, o  escritor iraquí, establecido en España, agasallounos un libro ben especial: un poemario trilingüe (árabe, catalán e castelán) dunha poeta máis que interesante, Nazik Al Malaika. O libro leva por título Astillas y ceniza  (Lascas e cinza, en galego)  y está editado por Alfalfa Editorial, na Biblioteca de Casa Árabe, unha colección que Abdul Hadi Sadoun dirixe.

     

     Astillas y ceniza vén sendo unha antoloxía de varios dos poemarios desta gran poeta iraquí. Nazik Al Malaika é unha das pioneiras do movemento do “verso libre” na poesía árabe moderna.

     

     Esta edición en tres idiomas corre a cargo de Manuel Jiménez Lucena e resulta un libro fundamental para que coñezamos unha das figuras principais do modernismo, que tanta influencia tivo en numerosos poetas do mundo árabe.

     

Nazik Al Malaika

     

     Esta muller, nacida en Bagdad no seo dunha familia culta (seu pai tamén era poeta), era afeccionada á poesía dende moi pequena. Escribiu os seus primeiros poemas con dez anos en árabe clásico e continuou publicando en revistas e xornais durante o seu período de formación.

     

     En 1954, tras graduarse  en Literatura Comparada na Universidade de Wisconsin, regresou a Bagdad onde casou en 1961 fundou co seu home e outros compañeiros a Universidade de Basora.

     

     A comezos de 1970 trasladouse a Kuwait e dedicouse á docencia. Viuse  obrigada a regresar a Iraq cando Sadam Hussein invadiu o país en 1990.

     

     En 1991 marchou a O Cairo, onde permaneceu ata a súa morte en 2007.

     O seu estilo caracterízase pola gran mestría da lingua árabe, o orixinal uso das imaxes e  a delicadeza e musicalidade dos seus versos, sendo a melancolía unha constante na súa obra. Unha obra que presenta temas ben variados entre os que destaca a súa defensa  dos dereitos das mulleres, vítimas dunha sociedade ancorada en costumes ancestrais. Entre aos seus libros podemos salientar Namorada da noite, Lascas e cinzas, O oco da onda, A árbore da lúa ou Para a oración e a revolución.

     Interesoume moito Nazi Al Malaika e decidín deitar ao galego tres dos seus poemas a partir da tradución ao castelán de Jiménez Lucena, a quen lle agradezo esta magnífica edición.

Negros sons

Estraños, así  murmura a noite

   e as súas campás envolven a existencia.

Oh, noite! Non vivirán os dous estraños

               nin percibirán a nova atardecida.

Tómaos, deixa caer a túa calmada

               e negra escuridade e sobrevoa lonxe.

Tómaos, quizais digan que foron dous estraños

               e unha historia que non volverá.

A hora da lembranza

É  a hora da lembranza, falta moi pouco

          para que a noite chore  ben de tempocomigo.

É a hora da lembranza, e as campás

          agochan a melancolía dos silencio.

Sinto os pasos vacilantes

          detrás da miña porta coma se alguén pasase

e sinto os rostros inquietos

          no pasado cheos de misterio.

O murmurio de pantasmas saloucando

          tras a porta , coma un longo murmurio que resoa

triste caravana, pálido amencer

          aínda misterio e mundo descoñecido.

Aos meus ollos tristes

Meus ollos, que pena asoma en vós

e vos provoca bágoas no solpor?

Detrás das pálpebras vexo unha súplica

que pregunta á vasta existencia.

Coma dous horizontes percíbovos na noite,

pingas de luz que beben dos vosos saloucos.

A realidade sorrí. Que desacougo,

miñas pupilas, se insinúa nas vosas pálpebras?

Meus pobres, sinto que non ven

unha época que perdura no desengano e se asenta

na ignorancia e na falsidade da vida

que  fuxindo, está durmida.

PAPEIS RECOBRADOS (6) . Trobalinguas e Trobapaz : emoción en varias linguas

   Foto de Anxo Cabada

Vivín a experiencia do Trobalinguas. Percorremos moitos puntos de España e de Portugal deleitando cos nosos versos diferentes e creados dende o máis fondo dos nosos sentimentos.

     Despois veu Trobapaz, poemas en relación cos diversos conflitos bélicos e sociais que sufrimos. Algúns anos despois, todo segue, por desgraza, vixente.

     De aí que recobremos este texto que conta algo do vivido. Paga a pena coñecelo e comprender que ese debe ser o espírito que prevaleza.

     Foron dúas experiencias emocionantes.

                                          TROBALINGUAS: EMOCIÓN EN VARIAS LINGUAS

     Son uns proxectos engaiolantes, necesarios. Son eses proxectos que fascinan polo que teñen de emoción, de sorpresa, de vida. Estou a referirme a Trobalinguas e a Trobapaz. O primeiro, lectura de poemas nas catro linguas do Estado, foi. O segundo, lectura de poemas en cinco linguas (as catro mencionadas máis o árabe), é agora mesmo. Ambos os dous serán para sempre, porque estas actividades tan enriquecedoras non morren endexamais e deben permanecer na memoria colectiva.

O primeiro, Trobalinguas, cumpriu o seu ciclo tras aterrar felizmente en moitos puntos da xeografía española, e mesmo de Portugal. O segundo comezou a súa andaina – xa houbo tres recitais – e, supoño, terá longa vida.

     

     Hai unhas semanas Trobapaz celebrouse en Madrid. Cun fermoso libro deseñado por Tesa González e baixo a experta dirección de Sara Moreno, impulsora destes proxectos, deixou no Centro Galileo toda a súa maxia. Resultou un acto emotivo, marabilloso que reuniu moito público arredor da palabra poética recitada en sete linguas: galego, castelán, catalán, éuscaro, árabe, inglés e chinés. En efecto, os poemas de Miquel Desclot, Juan Kruz Igerabide, Ana María Romero, Abdul Hadi Sadoun, ademais dos meus, emocionaron, unha vez máis, as persoas que encheron o centro cultural. Un pensa que as linguas deben sumar, convivir en igualdade e harmonía; que todas son moi necesarias e que é un auténtico xenocidio cultural discriminar e afogar as linguas minorizadas.

     

     E así o demostrou o público asistente cos seus aplausos e apertas emotivos, seguindo os poemas nos diferentes idiomas, mercando o libro e solicitando dedicatorias ao rematar o acto. 

     Trobapaz é un proxecto concibido arredor da poesía e contra a violencia nun mundo inxusto e convulso. Afirma Sara Moreno, no prólogo do libro:”…pregúntome por que eliximos este nome e non trobaguerra pois todos os integrantes do proxecto nos declaramos en pé de guerra. Non só contra os monstruosos conflitos que destrúen, en gran beneficio duns poucos, dos de sempre, dos que non precisan máis bens materiais, tamén en contra das pequenas guerras, ou grandes, do noso redor, intolerancia, segregación, violencia, inxustiza, racismo, analfabetismo (…). Semella unha loita inútil despois de tantos séculos de repetir unha e outra vez a mesma cantilena para aparentemente non avanzar. Nós pensamos que é unha marcha lenta pero segura”. 

     E eu engado a todo isto que a palabra literaria tenta asumir responsabilidades. Primeiro, dende a ética; despois dende a literatura en si mesma.

    

     Antes que nada debe ser literatura. A orde non importa, pois deberían estar tan identificados estes conceptos que terían que se fundir nun único obxectivo: o realce do literario e o seu compromiso artístico.

     Vexamos como mostra algúns versos escoitados en Madrid:

 

Miquel Desclot

     Di Miquel Desclot: tots som l´insomni,/ tots som el plor;/ tots som la cendra,/tots som la pols./Hi ha, doncs, cap solta/enllá de tots?  (todos somos o insomnio,/todos somos o pranto;/todos somos a cinza,/todos somos o po./Logo, hai sentido/alén de nós?

Juan Kruz Igerabide

     E Juan K. Igerabide deixa versos coma estes: Berunezko gudaritxoak/ttapa-ttapa dobiltza./Haurrik gabeko kaleetan,/zanpa-zanpa bizitza. (Soldadiños de chumbo/percorren a avenida/pisando os indicios,/ de nenos e vida.)´

Ana María Romero Yebra

     E Ana María Romero escribe nun poema: Eres un niño del hambre/con piel negra o con piel blanca./Ligero armazón de huesos/y el vientre hinchado de nada.

En árabe, Abdul Hadi Sadoun déixanos: Toma un pouco de cor verde/-dille ao guerreiro-/toma un anaco de veludo,/ esquece o fusil/ e pinta nas árbores/todos os muros queimados da terra.

 

Abdul Hadi Sadoun

     Eu, seguindo a música que felizmente puxo Paco Ibáñez ao meu poema, leo, canto e pregunto, entre escéptico e esperanzado: Que ocorre na terra?/ Que ocorre, rapaz?/ Se son pesadelos,/ eu quero espertar.

     A forza da palabra literaria, a denuncia literaria dende a poesía, os desexos literarios de xustiza voaron durante máis de hora e media no ceo de Madrid. Foi unha experiencia excitante, ademais, poder escoitar poemas en inglés e, sobre todo, en chinés. Un fermoso agasallo que non se dá a miúdo.

E mentres vexo fotos e lembro o acontecido nun acto singular, déixome levar polas cancións dun home excepcional que nunca baixa a garda en ningún sentido: Luis Eduardo Aute quen, coas cancións do seu novo disco, Intemperie,  vai pousando en nós  unhas letras intelixentes molladas en melodías variadas, ricas e próximas aos sentimentos dos seres humanos.

Unha delicia.

                                                                                                     ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO