jueves, 26 de marzo de 2015

"AS PALABRAS PODEN MATAR", de MARCOS CALVEIRO: UNHA NOVELA XUVENIL QUE PON O DEDO NA CHAGA DA INXUSTIZA SOCIAL.



         
Marcos Calveiro
Un sempre agarda con expectación os novos libros daqueles autores e autoras que teñen algo que dicir cos seus escritos. Daqueles autores e autoras que conseguen ter unha voz propia e un compromiso claro coa literatura.
    
     Marcos Calveiro é un deles. Marcos Calveiro é un escritor cun discurso narrativo claro, comprometido. Un discurso de alguén que cre no que escribe (algo que se agradece) e faino a través dunha linguaxe coidada e viva.
    
     Así que agardaba expectante a nova novela xuvenil do escritor de Vilagarcía. As palabras poden matar é o seu título e está editada por Edicións Xerais de Galicia na súa colección Fóra de Xogo.  Non me defraudou.
    
     As palabras poden matar é unha novela valente. Pon o dedo na chaga nesa parte da sociedade na que morren moitas persoas cada ano vítimas da violencia. Homes, mulleres e nenos que semellan mudos, cegos, xordos, porque viven entre a miseria, o medo e baixo un estado de terror constante controlado por un cacique cruel e asasino que ten ao seu mando uns sicarios obedientes ata o límite.

     Pero, tras a lectura desta historia, creo que é a colonia de Seavia, situada nun dos outeiros da cidade de Santa Clara, a verdadeira protagonista da novela. Seavia, dominada por Chibo e os seus sicarios, convértese nun espazo no que os seus habitantes forman parte dun todo que non ten fisuras. Cada un dos personaxes do barrio está atado a el e séntese mimetizado coa dura realidade sen marxe de manobra. Perderon hai tempo os soños de fuxir de alí e malviven aceptando a dura realidade.
    
     Ao longo do relato aparecen algúns intentos de rebeldía mais  fican sufocados polo medo e o terror que sofren. Todos son conscientes de formar parte  dun tecido case uniforme debido a ese control asasino que exercen sobre el.

     A min doeume Seavia cando lin este libro. Sentín os personaxes impotentes con case ningunha posibilidade de superar esa situación angustiosa. Decateime de que Seavia contiña eses personaxes e que a estes lles resultaba imposible rachar as cadeas que os afogaban. Sentín moita tristeza, moita impotencia. A inxustiza, que está presente en todo o relato, chegou a oprimirme. E dentro desta atmosfera móvense rapaces e rapazas como Efrén, que garda algún soño e é algo rebelde, o seu irmán Marcelo, Alexandre, o seu amigo, que cae nas gadoupas do Chibo, Abimael, o mestre que lles conta historias aos que acoden ás aulas. E tamén Daiara, unha moza que traballa de costureira; Maisa, unha loitadora, nai de Efrén e Marcelo, que ten o seu home no cárcere, dona Rosa, á que o cacique eliminou os seus fillos.
    
      Hai neste relato un personaxe curioso, Silencio, un guedellán mudo, que fala con xestos, con expresións da súa faciana. Un personaxe que semella doutro mundo en Seavia, cuxa presenza no barrio servirá para remover espíritos e mudará, dalgún xeito, a dinámica dos habitantes da colonia.
    
     As palabras poden matar é a novela do fracaso da política, do abandono dos seres humanos, dos nenos e nenas sen esperanzas. A novela da humillación, da miseria física e moral incrustadas no máis fondo das persoas. A novela que pon no mapa os “meninhos da rúa”, as favelas, o sometemento. A que nos fala desa parte da sociedade escura, invisible, que amola e sofre. Da violencia agochada e, a miúdo, presente en múltiples lugares do mundo nos que prevalece a desigualdade permanente e sen trazas de solución. Lugares que son noticias nos xornais, nas imaxes de televisión ou motivo das películas de denuncia.
     
Meniños da rúa (Fonte: Uol)

      Marcos Calveiro relátanos todo isto – e máis – en case cento trinta páxinas e dezasete capítulos. Uns capítulos que seguen un desenvolvemento lineal e outros, moi ben intercalados, a xeito de monólogo. Neles o autor dá voz a certas persoas que conforman o tecido social de Seavia. O Chibo, Maisa, Efrén, Marcelo, Dona Rosa, Daiara, Alexandre e Abimael pensan en voz alta e cóntannos as súas preocupacións, os seus soños apagados e, mesmo, as súas xustificacións.Eles falan e son os elos precisos dunha cadea que empurra a historia. Unha maneira de afondar nas entrañas duns seres castigados pola vileza dos que ameazan ou, como no caso do Chibo – a quen ninguén coñece, pero todos temen e odian-, escoitar da súa boca  as viles razóns para constituírse no “pastor do rabaño”. Un recurso ben elixido que permite coñecer as reflexións dos personaxes e que encaixa perfectamente co desenvolvemento da obra.

     Certo desacougo produciume a lectura d´As palabras poden matar.
     Cando rematei, fiquei pensativo. Deilles voltas aos feitos relatados. Unha dobre sensación apoderouse de min: a ledicia por ler boa literatura e a tristeza de saber que o lido está a suceder na actualidade sen que se lle poña remedio.

     Ai, a palabra literaria!
     Tamén poderá matar?

                                                                                 ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO