O poema foi eclipsado pola canción. Semellaba non pertencer máis que a Paco Ibáñez. Foi unha canción que deixou pegada (e segue a deixala) en todas aquelas persoas que amamos a poesía en música.
Escoitábase en círculos progresistas da época e transcendía a círculos
máis grandes. Era un verdadeiro himno.
Emocionaba. Puña a pel de galiña. Cantábase cunha intensidade difícil de
definir.
Serviu, co paso dos anos, para coñecer un poeta máis que interesante: José Agustín Goytisolo. Sobre todo cando Paco Ibáñez popularizou “Me lo decía mi abuelito” e “Érase una vez…” (si, a do “lobito bueno”).
Coñecín literariamente a José Agustín grazas a Paco. E volvo a el de
cando en vez. O seu intimismo conmóveme.
 |
| José Agustín Goytisolo |
Emocioneime cando lin a narración da morte da súa nai, Julia Gay, no ano 1938, nunha entrevista que Horacio Vázquez Rial lle fixera para a revista Quimera. : “Mi madre murió el 17 de marzo de 1938, en el Paseo de Gracia, en un bombardeo de la aviación, italiana, creo… Los aviones venían desde Palma de Mallorca, entraban por Sitges, daban la vuelta a la Sierra de Collcerola y descrestaban el Tibidabo (…) Mi madre murió a causa de una bomba. Parece ser que por la onda expansiva y no por la metralla(…) Había ido a Barcelona para comprar cosas para mi padre y para mí, porque el 19 de marzo era nuestro santo…”
Por iso me conmoveron tanto os poemas elexíacos dedicado á súa nai e
este feito marcou o seu carácter e boa parte da súa obra.
De la mujer que amo he aprendido
la canción
del silencio. Ahora sé
lo que tú me
decías sin palabras.
Pero “Palabras para Julia” non está dedicada á súa nai, non.
“Palabras para Julia” está dedicada
á súa filla. É este un poema-canción que se une a outros poemas que
Goytisolo considera “letras para cantar”.
Está contido nun libro editado por Laia en 1979 e reeditada nesta mesma editorial en 1982 ( tivo dúas reedicións en Lumen posteriormente, 1992 e 1994).
Está contido nun libro editado por Laia en 1979 e reeditada nesta mesma editorial en 1982 ( tivo dúas reedicións en Lumen posteriormente, 1992 e 1994).
Un
libro dividido en catro partes, con textos xa publicados agás o que dá título
ao libro que é inédito. Nesta manda de poemas observamos un interese de
Goytisolo por unha poesía que se axusta aos esquemas da lírica tradicional e da
canción popular, algo que aparece moitas veces ao longo da súa traxecoria
poética.
 |
| Vázquez Montalbán |
Manuel Vázquez Montalbán afirma no
prólogo do poemario que José Agustín aspira coa súa poesía a la construción dun
novo humanismo e aspira, así mesmo, a ser unha alternativa á barbarie latexante
nun mundo no que as guerras sofisticadas arruinaron calquera humanismo
realista.
Tu destino está en los demás
tu futuro es tu propia vida
tu dignidad es la de todos
dille
José Agustín a Julia, a súa filla. Non como un consello, segue a dicir Vázquez
Montalbán, senón coma unha proposta de reconstrución da razón humana. A
ideoloxía non é un valor engadido en toda proposta estética. A ideoloxía é un
dos materiais sometido ao rigor do tratamento poético.
Concordo con Vázquez Montalbán en que Goytisolo é un gran poeta
intimista, que se revela nos seus versos familiares: a nai desaparecida, a
muller en cuxos brazos quere morrer, á moza á quen axuda a aceptar a vida malia
o seu propio escepticismo:
tendrás
amor, tendrás amigos
segue a
dicirlle a Julia nos anos sesenta, debuxándolle o único programa vital sensato
ao alcance dun pai, e que mesmo hoxe pode parecernos excesivamente ambicioso.
Non esquecerei endexamais o xantar na nosa casa de Paco e José Agustín.
Coñecelo persoalmente foi un pracer auténtico (xa escribín disto noutra
ocasión) e tanto a miña muller coma min levámolo moi dentro. Non foi un
encontro calquera.
 |
| Xantar na nosa casa. Con Paco, José Agustín e Susi. |
Paco Ibáñez, a quen o poeta lle adicou o poemario, non canta todas as
estrofas. Ben sabemos que as cancións e os poemas son próximos pero non
exactamente iguais en moitos casos.
De
aí que poñamos o poema completo (non se coñece en toda a súa extensión) e logo
un vídeo no que Paco Ibáñez interpreta tan emotiva canción.
Unha canción, un poema que reflicte a idea de Goytisolo (e que tantos compartimos)
con relación ao peso relativo do poder da palabra, a proposta de utilizala para ensinar a vivir.
Nin máis, nin menos.
con la
alegría de los hombres
Paco Ibáñez canta "Palabras para Julia". Palau de la Música. 2002
ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO
 |
| Paco Ibáñez con Julia Goytisolo |
PALABRAS PARA JULIA (poema)
Tú no
puedes volver atrás
porque
la vida ya te empuja
como un
aullido interminable.
Hija
mía es mejor vivir
con la
alegría de los hombres
que
llorar ante el muro ciego.
Te
sentirás acorralada
te
sentirás perdida o sola
tal vez
querrás no haber nacido.
Yo sé
muy bien que te dirán
que la
vida no tiene objeto
que es
un asunto desgraciado.
Entonces
siempre acuérdate
de lo
que un día yo escribí
pensando
en ti como ahora pienso.
Un
hombre sólo una mujer
así
tomados de uno en uno
son
como polvo, no son nada.
Pero yo
cuando te hablo a ti
cuando
te escribo estas palabras
pienso
también en otra gente.
Tu
destino está en los demás
tu
futuro es tu propia vida
tu
dignidad es la de todos.
Otros
esperan que resistas
que les
ayude tu alegría
tu
canción entre sus canciones.
Entonces
siempre acuérdate
de lo
que un día yo escribí
pensando
en ti como ahora pienso.
Nunca
te entregues ni te apartes
junto
al camino, nunca digas
no
puedo más y aquí me quedo..
La vida
es bella, tú verás
como a
pesar de los pesares
tendrás
amor, tendrás amigos.
Por lo
demás no hay elección
y este
mundo tal como es
será
todo tu patrimonio.
Perdóname
no sé decirte
nada
más pero tú comprende
que yo
aún estoy en el camino.
Y
siempre siempre acuérdate
de lo
que un día yo escribí
pensando
en ti como ahora pienso.
 |
| Dedicatoria de Goytisolo a Susi no libro "Palabras para Julia y otras canciones". 1997 |
Paco Ibáñez canta "Palabras para Julia". Palau de la Música. 2002
ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO