 |
| Antonio Reigosa (Foto de Clara Reigosa Lombao) |
Dicir Antonio Reigosa significa mirar ao noso redor e decatarse do mundo
da tradición oral, da maxia que posúe Galicia cos seus seres míticos e a
necesidade de contar e escoitar historias, eses contos que o ser humano precisa
para sobrevivir a tanta soidade e tanto individualismo que a modernidade nos
trae.
O nome de Antonio Reigosa, neste eido, vai vencellado ao de Xosé Miranda, outro dos grandes
escritores deste país noso e, tamén, ao de Xoán
Ramiro Cuba.
Quero salientar a Antonio, como coautor dunha obra magna,
que me impresionou e marabillou, ilustrada maxistralmente por Lázaro Enríquez, (mestre, non te
esquezo), o Diccionario dos seres míticos galegos (Ed. Xerais, 1999).
E sentinme moi preto del, cando
subín ao lombo do Cabalo Buligán e fun lendo, contando e, mesmo, representando
cos meus alumnos nas aulas, algúns dos contos de animais, de parvos e pillos,
de maxia, fantásticos, de encantamento ou marabillosos que esta colección nos
agasalla. Vinte títulos imprescindibles, editados por Edicións Xerais, que
reúnen contos da nosa cultura. Historias nosas, universais, para fuxir do
perigo que nos rodea, para transformarnos en príncipes ou princesas, coñecer o
mundo de cando os animais falaban e, todo isto, cabalgando nunha montura
diversa e feiticeira que fai gozar a quen percorre as súas follas.
Volvo a vista atrás para lembrar
cando saudei e felicitei a Antonio Reigosa en Santiago, creo que foi.
Gañara o Premio Merlín cun libro
boísimo, Memorias dun raposo. Curiosamente, o meu fillo fora compoñente
do xurado do certame e falárame marabillas dun orixinal que lera. Para el, o
seu favorito. Antonio escribe moi
ben. Nótase moito nas súas obras de ficción o amor que ten pola cultura
tradicional. Antonio Reigosa é, para min, unha referencia esencial se falamos de literatura oral. Non debemos
esquecer que este home, nado en Zoñán. Mondoñedo, foi cofundador de Chaira,
un Grupo de Investigación Etnográfica e participou en numerosos proxectos de
investigación sobre esta clase de literatura.
Coñecino máis a fondo en Cuba, con
motivo da Feria Internacional del Libro de La Habana, que tiña a Galicia como
invitada literaria ao evento. Foi en febreiro do ano 2008. Alí traballamos
moito. Compartimos actos moi diversos, entre encontros, animacións,
presentacións de libros etc. Pareceume un ser “excepcional” por non dicir “mítico”.
Aprendín da súa maneira de facer, contoume anécdotas relativas á cultura
popular ben curiosas e faloume das lendas
urbanas,das que eu escoitara falar pero sabía moi pouco delas.
Antonio Reigosa é unha persoa xenerosa, amable e chea de
sabenza. Aínda gardo na memoria e moi
dentro de min / nós a visita que fixemos tres persoas ao Museo Provincial de Lugo, lugar onde
traballa, e todo o que nos foi ensinando con moito agarimo.
 |
| En Cuba. Feira do Libro |
Falar de Antonio Reigosa é falar de Resalgario (Ed. Xerais. Col. Merlín).
Este é o nome da novela e un dos fillos máis novos do Demo Maior. Falar de Antonio Reigosa é perderse polo mundo
da Galicia Encantada, dos seres
imaxinarios, das historias que conteñen doses grandes de afecto e amor á
cultura. Porque Antonio é unha
persoa seria e intelixente no seu traballo e contaxia afecto. Dá gusto oílo
falar polo sentido positivo no que envolve as palabras. Antonio Reigosa, cos seus libros, coa investigación fonda que
realiza, coa súa conversa levantoume o ánimo ben veces. A última, por teléfono, mentres escribía
estas liñas.
A súa aportación a Versos e aloumiños non pode ser máis
curiosa, interesante e necesaria.
Un pracer ler e escoitar o que
enviou. Non vou desvelar a súa colaboración, pois el mesmo explícao e nós só temos
que poñernos a gozar.
Grazas, amigo, por todo.
 |
| Con Antonio G. Teijeiro en Lugo |
Arte
oral (I)
Asunción Vila Cotelo
por Antonio
Reigosa
A literatura, toda literatura, sexa creada para
recitar, dicir, representar ou ler nace da sempiterna necesidade do ser humano
por tratar de comprender, e de explicar, os misterios do mundo que o rodea. O
soporte, a memoria ou un impreso, non altera, no substancial, a función cultural
e social da literatura, tanto se esta foi transmitida por vía oral, como se foi
fixada e divulgada de forma escrita. A fórmula máis común, sen embargo, é a que
mestura oralidade e escrita como vehículos naturais da expresión literaria.
.jpg)
Asunción Vila Cotelo: Non vos
riades de min
Asunción Vila Cotelo
naceu na parroquia de Cambre, no concello de Malpica, entre os grandes mestres
e mestras da rica tradición regueifeira da Terra de Bergantiños. Está para
cumprir o día 25 de marzo deste 2013 os 83 anos; aínda que apenas sabe ler e,
aínda menos, escribir, é un bo exemplo desa forza que recrea as emocións e que
chamamos literatura.
Aprendeu de nena, de memoria, as “historias”
que a súa nai mercaba nas feiras. Dedicou a vida a traballar na terra e a
atender unha taberna na compaña do seu home e des que enviuvou sentiuse ave libre
para labrar versos (ao seu defunto non lle agradaba esa súa querencia súa polas
rimas). Desde entón vai armando, cultivando, na súa cabeza, verso a verso,
milleiros de coplas que unha vez que toman a forma que ela considera axeitada,
vaillas ditando a unha das súas netas para que llas “pase” ao papel.
Deses papeis naceu o seu único, polo de agora,
libro impreso que leva por título “Coplas
dunha namorada da súa terra”. O concello de Malpica correu cos gastos, dunha
tirada que aínda que foi tan só de 50 exemplares resultou ser o agasallo máis
prezado que ela podía agardar para o seu 80º aniversario.
Coñecín a Asunción en maio de 2010, na Lareira
da Casa do Cura, no Couto, en Ponteceso, na sede a Fundación Eduardo Pondal.
Celebrabamos unha polafía (outro día
contarei deste proxecto) grazas á colaboración e entusiasmo de Xosé Manuel
Varela e dos amigos e amigas da Fundación Eduardo Pondal e da Asociación
Cultural “Monte Branco”.
E alí estaba Asunción, entre outras moitas
persoas que participaron na representación oral; a simpática e vital Asunción.
Aquel día deixounos unha mostra, á forza
breve, da súa incrible capacidade para crear e recitar unhas coplas que ela,
xenerosamente, compartiu aquel día co cento de persoas que alí estabamos e que
agora, desde esta ventá onde os versos,
todos os versos, aluman e iluminan a esperanza.
Pide Asunción nos seus versos: Non vos riades de min!
Eu a vós rógovos que a escoitedes, e que logo
pensedes nas razóns profundas, atávicas, desa humilde petición.
Boas tardes, compañeiros,
díghovos de
corazón
se me deixades
falar
heivos de dicir
quen son.
Por favor, ghardá silencio
que agora vos vou
contar
todas as cousas
bonitas
que temos no meu
lughar
Non vos riades de min,
[es]tamos todos
en familia,
hoxe é o primeiro
día
que saio desa
morriña.
…………..
Link (Vídeo): http://www.aelg.org/Polafias/ShowVideoPolafia.do?id=204
Unha vez lido e escoitado tan entrañable documento, vou poñer en Versos e aloumiños un conto de Antonio Rfeigosa que forma parte do libro A flor da auga. Historias de encantos, mouros, serpes e cidades mergulladas (Ed. Xerais, 2006) que comparte con Xosé Miranda. Cada un aporta un bo número de historias que paga a pena ler.
A FONTE DOS TRES XUNCOS
Ninguén que vaia na súa deliberada procura atopará esta fonte marabillosa que mana nun indeterminado lugar do monte que chaman da Torre en Rubiás dos Mistos, en Calvos de Randín.
A fonte non se amosa nunca a quen vai pensando nela e só se ofrece á vista de camiñantes inocentes e despistados. O que dea con ela vaina coñecer polos tres xuncos que agroman ao seu carón.
O que a atope debe escoller un dos tres xuncos e tirar del, e segundo por cal deles puxe, pode atopar ouro, prata ou carniza.
O ouro garántelle riqueza e opulencia de por vida, a prata deixa as cousas como estaban e un segue a ser quen era. O perigo está na carne podre, que agoira infelicidade e amargura perpetuas.
ANTONIO REIGOSA
 |
| Con Susi e Alba en Lugo |