TÍTULO: Memoria do silencio
AUTORA: Eva Mejuto
EDITORIAL: Edicións Xerais. COLECCIÓN: Fóra de xogo
Cando caeu unas miñas mans o libro 22 segundos, de Eva Mejuto, comprendín axiña que estabamos diante dunha autora valente, directa, de moito percorrido e cunha sensibilidade especial polos comportamentos humanos. Era esta unha obra que buscaba visibilizar, desde a empatía, un colectivo de persoas silenciadas e denigradas que sempre loitou para que as leis, ademais da sociedade, deixasen de consideraleas enfermas. Estou a referirme aos transexuais. Impactoume e emocionoume esta narración. Marabillosa narración e un tratamento excepcional.
Dous anos máis tarde, leo a nova novela de
Eva Mejuto, Memoria do silencio. E volvo interesarme polo seu discurso
literario moi pegado aos sentimentos humanos e, de novo, reivindicativo. É
esta, unha novela a tres voces coa que foi finalista do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil que convoca anualmente Edicións
Xerais. Unha trama que ten lugar na nosa Galicia, en Ribadavia
concretamente, no ano 1943 cos alemáns presentes. Un militar do Reich con
moitas sombras quere ascender na Gestapo: Günter é o seu nome. Lola, unha desas
mulleres loitadoras, dunha xenerosidade enorme que, na compaña das súas irmás e
algún outro compañeiro, axuda as persoas que o precisan baixo o lema da
liberdade. E Frieda, unha muller neerlandesa que foxe da súa Holanda natal,
tras pasar por un campo de concentración e que aspira chegar a América para
emprender unha nova vida como directora de orquestra. Os tres van soportar todo
o peso do relato que a autora vai debullando.
 |
| Eva Mejuto (Foto: Edicións Xerais) |
As tres voces van intercalándose ao longo
da novela con acentos ben distintos. Existe unha trama internacional que axuda
os xudeus a chegar a Portugal. Frieda vai no camiño. Lola agocha os fuxidos e
facilita a súa fuxida e Günter intenta descubrir a trama para gañar puntos
diante dos seus superiores.
Eva Mejuto tece un relato onde o medo, a
angustia, as dúbidas e silencios ocupan boa parte da vida destes seres. E faino
dun xeito directo, sen fisuras nin ornamentos. Vai desenvolvendo a acción cos
personaxes coma protagonistas da mesma (interesante, tamén, a figura de Jörg) e
as intrigas sucédense dun xeito controlado pero eficaz. Porque, quero
salientalo, esta novela é unha novela de personaxes. Nada falta nin nada sobra.
Eles e elas, coas súas reflexións e cos seus actos van asentando un relato que
nunca perde forza. Personaxes ben distintos, coas vidas diverxentes pero que
fan un todo que non nos deixa respirar tranquilos.
Cando Frieda vive, por exemplo, a
necesidade de destruír en Ámsterdam un arquivo con documentos comprometidos,
ilusiónase en participar no atentado pero o núcleo dos homes impide as mulleres
participar no mesmo. Isto énchea de carraxe e afirma: -Eu tamén loito por un mundo no que as mulleres non teñamos que pedir
permiso nin perdón por todo o que facemos, aínda que sexa bombardear un
edificio público…”
Un alegato a prol da igualdade das
mulleres que a autora reivindica no medio de tanto comportamento machista e
faino a través dunha muller con moita sensibilidade. Non menos reivindicativas
son as palabras de Lola (personaxe dunha forza monumental), nun dos capítulos,
cando di que “resulta ben triste pero non
é habitual nestes tempos nin nestes lares ver mullerers escribindo.De feito,
aquí ben poucas somos as que sabemos ler. O normal é mandar á escola só aos
homes…As mulleres, cociñar, coser e parir”. Unha triste realidade que Eva
Mejuto sinala. Unha realidade que vai cosida aos actos de afouteza que
desenvolven as mulleres nesta novela.
Dicir que as tres irmás, Lola, Xulia e
Amparo Touza existiron na realidade, viviron na rúa Xuíz Viñas de Ribadavia e
rexentaron o quiosco da estación do tren; un lugar, por certo, ben presente na
narración.Explica a autora que grazas a ela e aos seus colaboradores se poden
calcular que unhas 500 persoas, case todas xudeas, se salvaron da barbarie nazi
e dunha morte segura. A novela recrea mesturando realidade e ficción o que
talvez sucedeu naqueles momentos porque non queda nada rexistrado daquel tempo
e as tres mulleres gardaron o segredo da súa fazaña e non quixeron que se
soubese nada ata morreren.
Unha novela, xa que logo, de silencios profundos, dura e tenra, á vez, que nos engaiolará, sen ningunha dúbida, e nos
achegará algo máis a certos sucesos pouco coñecidos que ocorreron –co volframio
de fondo- na nosa terra en plena 2ª Guerra Mundial.
ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO