 |
| Foto de Ricardo Grobas |
Gústame o fútbol. Sempre me gustou. Dende que da man do meu pai ía a Balaídos, a miña paixón polo fútbol e polo Celta (o meu único equipo) foi medrando ata hoxe. Invádeme o sentimento azul celeste, unha semente que agromou ao longo das diversas etapas da miña vida e que tingue desa cor todas as ilusións futboleiras e, tal vez, un aquel máis alá.
A primeira vez que subín a un avión foi de Porto ata Lisboa. E fíxeno,
como porteiro suplente, co Celta junior que disputou un torneo internacional no
país veciño contra equipos, que eu recorde, coma o Bayern Munich, Boldkluben
danés, Porto, Benfica e Sevilla. Non xoguei, fun de porteiro suplente, pero ver
de preto a Coluna, Jose Augusto, Eusebio, auténticas lendas do equipo lisboeta e do fútbol mundial
foi unha experiencia inesquecible. Pisar o céspede do antigo estadio Das Antas
ou do mítico Estadio da Luz, resultoume algo máxico. Unha das emocións deportivas
máis fondas da miña vida.
Son abonado histórico do Celta de Vigo. Sufro, alégrome, vivo,
desespérome, aplaudo, emociónome, evito, resígnome e moitos verbos máis coa
traxectoria –tan chea de subidas e baixadas- do equipo celeste. Levo ben anos
con estas sensacións íntimas. Non o podo evitar. E non quero, por certo.
Repito, gústame o fútbol.
Pero odio no que se foi convertendo ao longo dos anos. O deporte deixou
paso ao negocio. Demasiados intereses arredor do chamado “deporte rei”. Os clubs
son sociedades anónimas. Seguen a gastar o que non poden. Deben soldos,
seguridade social, impostos a Facenda… Están empeñados. Perden a categoría.
Desaparecen e renacen.
Boa parte dos xogadores dos grandes equipos vólvense prepotentes e
moitos consideran que no fútbol vale
todo. Falta formación. Falta madurez. Hai covardías.Amáñanse partidos. E non
pasa nada.
Os medios de comunicación máis potentes son un medio de presión brutal e
priman os seus intereses sobre todo o demais.
Enxalzan os que lles interesan.
Afunden a moitos outros.
Manipulan. Filtran. Agochan.
Aldraxan. Menten. Todo para non perder o poder económico que os sustentan.
 |
| Lionel Messi |
A xente do fútbol pensa que este é o centro da sociedade. Que poden saltar
todas as normas. Aínda me lembro da carta vergoñosa que, a instancias do
impresentable presidente da Federación Española de Fútbol, asinaron a meirande
parte dos dirixentes dos equipos de Primeira división para pediren clemencia
perante a entrada no cárcere do expresidente do Sevilla, un home corrupto e
condenado pola xustiza. Ver para crer.
Son consciente de que no campo os equipos grandes teñen un regulamento
especial. Que saen con varios puntos de vantaxe en cada campionato polas
decisións arbitrais. Que nunca perden polos méritos dos pequenos senón porque
fixeron mal isto e o outro, ou que o adestrador se trabucou ou… Lamentable. Un
equipo pequeno pode ser prexudicado e non terá un eco xusto no teatro dos
medios de comunicación. Dá noxo, demasiadas veces, o cinismo que envolve as
informacións xornalísticas sobre este ou aquel feito ocorrido no terreo de
xogo. E cada ano, eses equipos pequenos teñen que reinventarse pois a rapina
cae sobre eles levándolles aqueles futbolistas que destacan.
Poderoso caballero… que diría
unha vez máis o clásico.
Son consciente, tamén, das reaccións da masa futbolística. Non ven con
bos ollos os xogadores formados, os xogadores que se pronuncian, que son
críticos, que teñen personalidade, que len. Existe unha tendencia a mofarse
deles, a ridiculizalos. Unha verdadeira tristeza.
Pero… canto me gusta o fútbol! Por iso, hoxe traio a esta sección un
libro que me sorprendeu e que quero que vexa a luz. Baixo a edición de Luis García Montero e Jesús García Sánchez, aparece un
poemario, Un balón envenenado, Poesía y fútbol, publicado por Visor, co gallo da publicación do
número 800 desta prestixiosa colección poética.
Ambos editores escriben un interesantísimo prólogo no que podemos ler
cousas coma estas: “Nun momento moi oportuno, o fútbol, como ficción con emocións
verdadeiras, empeñouse en demostrarnos que unha parte da realidade é
imaxinación e unha parte da imaxinación é realidade”. E tras apuntar
certas condicións sosteñen que a preparación dunha antoloxía de tema
futbolístico se parece moito a realizar unha escolla de poesía política; non
nos contidos nin nas posibles interferencias entre fútbol e poder político,
senón na raíz lírica do diálogo entre o “eu”
e o “nós”. Afirman que “o
lector acostumado aos poemas políticos atopará nesta antoloxía a mesma vontade
de himno ou disidencia, a mesma sátira contra o adversario, o mesmo culto á
personalidade do líder, a mesma exaltación das glorias colectivas, a mesma
chamada á inmortalidade das cores e os mesmos acertos da voz que se
individualiza, mete polo medio o sentimento da súa vida cotiá e cóntanos en
primeira persoa unha historia de todos. Tamén atopará moita identidade
suavizada de xeito lexítimo pola inocencia infantil”.
 |
| Jesús García Sánchez (Chus Visor) e García Montero na presentación do libro. |
Ben, pois sexa como for, esta antoloxía que carece de ser un exercicio
de rigor lírico, de constituírse nun traballo académico ou de minuciosidade resulta
moi orixinal e atractiva, malia conter poemas de distinta calidade literaria.
 |
| Rafael Alberti |
Nas súas páxinas podemos ler a marabillosa oda, pertencente ao seu poemario Cal y Canto que lle escribiu Rafael Alberti a Platko,
un porteiro húngaro do Barça que xogou mancado e coa cabeza vendada e que coa
súa actuación portentosa lle deu a vitoria ao equipo azulgrana no terceiro
partido da épica final da Copa do Rei de 1928 contra a Real Sociedade nos
Campos de Sport do Sardiñeiro en Santander.
PLATKO (fragmento)
 |
| Platko |
Nadie se olvida,
Platko,
no, nadie, nadie,
nadie,
oso rubio de
Hungría.
Ni el mar,
que frente a ti
saltaba sin poder defenderte.
Ni la lluvia. Ni
el viento, que era el que más regía.
Ni el mar, ni el
viento, Platko,
rubio Platko de
sangre,
guardameta en el
polvo,
pararrayos. (…)
Volvió su espalda
el cielo.
Camisetas azules
y granas flamearon,
apagadas, sin
viento.
El mar, vueltos
los ojos,
se tumbó y nada
dijo.
Sangrando en los
ojales,
sangrando por ti,
Platko,
por tu sangre de
Hungría,
sin tu sangre, tu
impulso, tu parada, tu saldo,
temieron las
insignias (…)
Pola antoloxía desfilan poetas ben coñecidos: ademais do escritor
gaditano, están presentes Gioconda
Belli, Mario Benedetti, Gabriel Celaya, Luis Alberto de Cuenca, Eduardo
Galeano, Gerardo Diego, Vicente Gaos, Miguel Hernández, Clara Janés, Mújica
Laínez, Enrique Badosa, Nicanor Parra, Blanca Varela, ademais de Raquel Lanseros, Carlos Marzal,
Benjamín Prado, Kirmen Uribe, Sabina e Serrat, Ángeles Mora, Blanca Varela, Vicente
Gallego, Eduardo Chirinos, Óscar Hahn ou Juan Bonilla entre moitos outros,
Unha alineación de luxo para que, co tema universal –e particular- do fútbol, poidamos
gozar dun partido único co balón convertido en metáfora dos pequenos e grandes
acontecementos de cada día.
 |
| Foto de Ricardo Grobas |
Aos que amamos a poesía e, ademais, nos gusta o fútbol, Un
balón envenenado constitúe un verdadeiro agasallo para os nosos
sentimentos. Xa está ben (e que me perdoe o meu amigo Paco Ibáñez–que ten moita razón nos seus ataques ao fútbol-) que
esta sociedade nosa non poida conxugar versos e pases de gol ou paradas dos
porteiros. (Iríbar, admírote).
 |
| José Ángel Iríbar |
Así que mafias á parte, presidentes corruptos, violencia nos estadios
(algo que odio profundamente),cantos racistas (non é a primeira vez que me
enfrontei en Balaídos a alguén), berros
que me anoxan etc., que Messi ou Maradona ou Zidane, Xavi ou Iniesta, Modric ou Neuer co balón
nos seus pés ou nas mans fagan con el obras de arte, permítenme gozar do
marabilloso que pode chegar a ser este deporte e sinto os seus trazos como
versos escritos sobre un céspede de veludo.
 |
| Zinedine Zidane |
Leamos os poemas contidos en Un balón envenenado.(Edit. Visor.
2012).
Pagan a pena.
Vexamos algúns deles.
 |
| Diego Armando Maradona |
MARADONA
Hoy tu tiempo es real,
nadie lo inventa.
Y aunque otros
olviden tus festejos,
las noches sin
amor quedaron lejos
y lejos el pesar
que desalienta.
Tu edad de otras edades se alimenta,
no importa lo que
digan los espejos,
tus ojos todavía
no están viejos
y miran sin mirar
más de la cuenta.
Tu esperanza ya
sabe su tamaño
y es por eso que
no habrá quién la destruya.
Ya no te sentirás
sólo ni extraño.
Vida tuya
tendrás, y muerte tuya.
Ha pasado otro
año y otro año le has ganado a tus sombras
Dios del fútbol
¡Aleluya!
Mario
Benedetti.
 |
| Enrique Badosa |
XVIII
Ya está en orden
el caos de este pueblo.
De nuevo somos
grandes y triunfales.
Con entusiasmo
todos entonamos
el himno patrio:
“Do, re, mi, fa, gol”.
Enrique Badosa
AQUELLOS VIEJOS
TIEMPOS DEL FÚTBOL EN ESPAÑA
Aquellos viejos
tiempos del fútbol en España,
cuando un pase
genial de Di Stéfano a Puskas
 |
| Alfredo Di Stéfano |
borraba de un
plumazo todos tus sinsabores
de niño
solitario, bulímico y neurótico.
Tiempos en los
que hubieses dado tu alma
a cambio de un
balón. Horas muertas corriendo por el césped
imitando a tus
ídolos, soñando con jugadas
imposibles que
siempre terminaban en gol.
Tardes de los
domingos marcadas por el fútbol
que sonaba en la
radio. Tardes en que las cosas
eran mucho más
dulces si tu equipo ganaba
y mucho más
amargas si tu equipo perdía.
Qué te queda de
aquello. Viejas alineaciones
que repetir
delante de los viejos amigos,
y un nudo en la
garganta cuando alguien te recuerda
los años que han
pasado.
Luis Alberto de Cuenca
INIESTA Y DIEZ
MÁS
 |
| Andrés Iniesta |
El gol de
Maradona a Inglaterra es Neruda.
En los poemas de
Auden se ve jugar a Cruyff.
Zidane fue un
García Lorca que esquivaba las balas.
Iríbar fue la
nieve negra de Paul Eluard.
Un eslalon de
Messi es un verso de Borges
y Cristiano
Ronaldo, Pessoa entre los lobos.
Beckenbauer fue
Rilke saliendo de un castillo.
Romario era Anna
Ajmátova conquistando Moscú.
Por lo visto, Di
Stéfano y Pelé fueron Shakespeare.
Pero Iniesta es
Cervantes y en España es lo más:
el Quijote y su
gol contra Holanda en Sudáfrica
son las mejores
obras que ha dado este país.
Benjamín
Prado
FÚTBOL
juega con la
tierra
 |
| Blanca Varela |
como una pelota
báilala
estréllala
reviéntala
no es sino eso la
tierra
tú en el jardín
mi guardavalla mi
espantapájaros
mi Atila mi niño
la tierra entre
tus pies
gira como nunca
prodigiosamente
bella
Blanca Varela
ANTONIO GARCÍA TEIJEIRO