 |
| De esquerda a dereita: Edurne Baines, Manuel Veiga, Antonio García Teijeiro e Ricardo Grobas. |
O pasado xoves, 7 de maio, presentouse na
libraría Librouro , en Vigo, o libro Detrás
del horizonte, de Antonio García Teijeiro.
Foi un acto moi concurrido e que contou
coa editora de Belagua Ediciones, Edurne
Baines, o xornalista e escritor Manuel
Veiga, o fotoperiodista Ricardo
Grobas e o autor Antonio García
Teijeiro.
A nota musical, ben brillante por certo,
corrreu a cargo dos músicos Mandi García
(voz) e Carlos Gandón (guitarra e
voz), membro fundador da banda Astarot, que interpretaron con
brillantez tres cancións: o poema musicado por Carlos, Longa noite de pedra , de
Celso Emilio Ferreiro, a mítica e sempre
emocionante Al alba, de Luis Eduardo
Aute e “Señora azul”, un fermoso tema de Cánovas, Rodrigo, Adolfo e Guzmán.
 |
| Carlos Gandón (esq.) e Mandi García nun momento da súa actuación.(Foto Ricardo Grobas) |
As palabras de Manuel Veiga sobre Detrás
del horizonte foron especialmente interesantes e proxectaron sobre o
tema da guerra, tratado no libro, unha visión orixinal e moi rica en matices.
De aí que, dende Versos e aloumiños, lle
solicitásemos un pequeño resumo do exposto para publicalo no blog-revista. Como
de costume, Manuel Veiga aceptou xenerosamente a petición e hoxe ofrecémosvos
estas palabras coas que podedes gozar a continuación.
Queremos aclarar aquí que o libro presentado
é a tradución feita pola profesora Alba
Piñeiro do libro publicado en 2002, Trala liña do horizonte, actualmente
esgotado en galego e que foi Libro asociado do Fórum de Barcelona
no ano 2004. Na edición en castelán inclúe fotos de Ricardo Grobas realizadas en Albania na misión humanitaria que soldados españois levaron a cabo naquel país.
 |
| Manuel Veiga Taboada (Foto Ricardo Grobas) |
Relatos sobre o espanto
da guerra
Manuel
Veiga Taboada
Antonio García Teixeiro vén de
publicar Detrás del horizonte, en
editorial Belagua e en tradución de Alba Piñeiro. O tema do libro é
indiscutíbel: a guerra. Pero a guerra pode ser tratada de distintas maneiras. A
social que inclúe as perspectivas política, económica, ideolóxica, xornalística
ou simplemente a historia de amor novelada nun ambiente bélico. E a idealista,
filosófica, transcendente. A esta segunda é á que se adscribe, con toda claridade,
o libro de Antonio.
É
certo que en Detrás del horizonte hai
campos de refuxiados, desertores, tanques, bombas, carromatos, chozas etc.,
pero estamos sempre ante arquetipos. Incluso os personaxes aparecen mencionados
simplemente cunha letra inicial. Non sabemos de que guerra se trata nin que
exércitos se enfrontan nin en que lugar. Non sabemos quen ataca a quen nin de
que guerrilla se fala no comezo do libro. Non estamos, pois, ante unha guerra
concreta, este libro trata de todas as guerras e as súas palabras valen case
tanto para a guerra do Peloponeso, entre Atenas e Esparta, como para a da ex-Iugoslavia
entre Serbia e Croacia.
 |
| Fotografía de Ricardo Grobas contida no libro. |
Isto
é así, obviamente, porque o autor quixo. A guerra é un tema propicio aos enfoques abstractos. E isto é
debido a que a desmesura e a emoción que provocan os feitos da guerra deixan
moitas veces a razón en suspenso. Cando se fala de guerra saen facilmente á
luz, como sucede neste libro, as palabras: loucura, irracionalidade, necidade,
etc. A realidade concreta queda anulada. A desproporción da dor fáinola
incomprensíbel.
Desde o punto
de vista formal, eses sucesos que van máis alá do aceptábel, do razoábel,
métennos naturalmente no terreo do poético que é o xénero literario que mellor
se presta á transcendencia. Por iso este libro de Antonio está moi perto do
poético. Poderíamos enmarcalo dentro do que se adoita a chamar narrativa
poética.
Detrás del horizonte, máis que contarnos
historias, aínda que tamén as conta, ten como fondo, como sostén, un laio, un
laio de orixe bíblico, un estilo moi frecuente na nosa cultura occidental que
acadou importantes exemplos en Whitman, nalgunhas obras de Octavio Paz ou en
certos poemas de Manuel María. Unha expresión do texto, “o corazón da
inocencia” alude a O corazón das tebras,
a coñecida obra de Conrad, na que tamén latexa ese debate sobre a crueldade e o
misterio da condición humana.
Non
hai economía neste libro de Antonio, apenas se alude aos posíbeis intereses que
poden conducir a dous bandos a enfrontarse ou a un país a atacar a outro. Os
datos e os personaxes concretos, que por suposto existen –sen eles sería
imposíbel compoñer unha obra narrativa– operan como textura, como tecido, como
material do que se serve o autor para ir bastante máis alá. A verdadeira razón
de ser deste libro encóntrase nas oposicións mencionadas explicitamente:
inocencia, esperanza / loucura, horror. O propio título, Detrás del horizonte, alude á parte situada máis alá e ese máis alá
pode ser a paz, a liberdade, incluso o ceo ou o inferno. Vexamos tamén que nestes
relatos non se mencionan máquinas de guerra concretas, polo seu nome de
fábrica, como sucedería nun relato de tipo máis histórico ou xornalístico,
senón que, en moitos casos, se recorre a expresións como paxaro negro, dragón,
serpe maléfica, monstro de ferro, etc.
Este,
xa dixen, non é un libro social. A sociedade cambia, evoluciona, existe o que
chamamos guerra moderna. Cambian as armas, as tácticas. Pero o que non cambia é
o carácter humano e nesta dirección é na que apunta o libro de Antonio.
Detrás del horizonte enmárcase así dentro
dunha liña literaria e filosófica movida polo asombro e polo espanto, que busca
a ética como valor absoluto e que, nese sentido, enfróntase a sabendas coa
propia natureza humana. Lembremos que o principal debate cultural europeo que
tivo lugar despois da II Guerra Mundial tiña como eixo a pregunta: “É posíbel a
poesía despois de Auswitch?” O que significa, ten sentido escribir despois
destas terras arrasadas, de tantos millóns de mortes inocentes e dos campos de
concentración? Pasan os anos, pero esta é unha pregunta que permanecerá sempre,
só co cambio de lugar do horror. O libro de Antonio, moitas das preocupacións
de Antonio en xeral, moitos dos seus libros, enmárcanse aí, nesas preguntas
éticas, nesas preguntas relixiosas, aínda que non inclúan a Deus, nesas
preguntas sen resposta.
 |
| O moito público asistente acompaña as cancións cantadas por Carlos e Mandi. (Foto Ricardo Grobas) |