 |
| Manuel Veiga |
Seguimos
véndonos cunha certa asiduidade.
Os
nosos faladoiros están impregnados de libros a descubrir, de comentarios sobre
libros lidos, intercambios de puntos de vista arredor da vida, de artigos
xornalísticos, de “manchados” e zumes de laranxa, entre moitas outras cousas.
Ata de fútbol pódese falar con Manuel Veiga, se un quere.
Segue
a ser Manolo un gran conversador. Eu síntome moi a gusto na súa compaña. E
alégrome enormemente das boas críticas que a última novela, Os xornalistas utópicos, recibiu ao
longo do ano que vén de rematar. Eloxios ben merecidos porque é unha obra
construída de xeito intelixente e narrada de marabilla.
A
clave de todo isto está en que Manuel Veiga é un gran lector. Non comprende e
lévase as mans á cabeza, coma min, que haxa escritores que non lean abondo,
algo básico en todos aqueles e aquelas que intentan crear.
Manuel
Veiga tiña que estar, de novo, en Versos
e aloumiños. E deunos a satisfacción de poder ler un texto con moita miga.
Escrito con ironía, algo típico neste autor, fainos reflexionar sobre a
conveniencia ou non de que aos autores lles publiquen as obras completas. Un
tema para provocar e pensar; algo moi
curioso, discutible, no que o autor repara coa idea de poñer encol da mesa un
punto de vista persoal e diferente.
Leámolo
con atención e pensemos no que o autor
propón, Despois, tiremos as nosas propias conclusións.
O bico da morte
(ou cando os editores
son excesivamente cariñosos)
Teño
unha dobre impresión ante as Obras Completas. Se, en parte, me atrae a súa
contundencia, auténticos chevrolets da literatura, así como a súa utilidade,
posto que aí está todo o que escribiu fulano (por se de repente necesito aquela
novela súa que perdín nun cambio de casa ou aquel libro de poemas, tipo
manifesto a prol de, que leva anos
descatalogado), desde outro punto de vista sempre me entra a sospeita de que
eses volumes, ás veces difíciles de manexar e dentro dos cales os títulos
orixinais resultan apenas diferenciábeis, non poden dar lugar a nada máis que a
unha fría veneración. Rigor mortis opera omnia complectitur, dise nun latín que
practicamente me acabo de inventar. Se tivese que poñer aquí as “palabras
clave”, relacionadas con “Obras Completas”, escribiría: canon, posesión,
consulta, pero non curiosidade, apetencia, pracer.
Comecei a facerme esta reflexión, por
outra parte recoñezo que bastante trivial, hai poucas semanas, cando un
coñecido escritor me comentou que se encontraba moi desgustado por ter unha
novela súa na Biblioteca 120 de La Voz de Galicia, unha colección dos grandes
da literatura galega que, por outra parte, non dubidou en gabarme e cuxa
inclusión o encheu de orgullo no seu momento. “O problema –dixo– é que esa
colección está en todas as casas, pero son libros que ninguén le. A min
gustaríame reeditar a miña novela, pero na editorial dinme que, como a
Biblioteca 120 tivo unha difusión tan ampla, non tería sentido. Ou sexa que a
miña novela está en todas partes pero está morta”.
Non é nada novo e dáse tamén noutras
artes. En pintura, por exemplo, este fenómeno recibe o nome precisamente de “o
bico da morte”, tradución do inglés kiss
of dead, como o pasado 16 de setembro lembraba, no dominical de El País,
Manuel Borja-Villel, director do Centro de Arte Reina Sofía. “Se te mercou un
gran museo e te esconde desapareces”. Só o Reina Sofía ten 17 mil cadros
almacenados.
Canon ou depósito? Esa sería a
cuestión. O escritor Miguel Anxo Murado (La
invención del pasado, 2013, páxina 121), define a inclusión dun pintor (ou
dun escritor) no rueiro dunha cidade como outro “sinal claro de obsolescencia”.
E, algo parecido podería dicirse da entrada na Academia. Un anuncio de que ese
escritor xa non producirá as súas mellores obras, de que a súa etapa máis
creativa forma parte xa do seu pasado. Por suposto, poden vostedes colocar aquí
as oportunas e probabelmente abundantes excepcións, pero non poderán negarame
que algo disto ocorre.
Pois ben, a pesar de coñecer –suponse–
os perigos que entraña todo proceso de sacralización dun autor, hai casos nos
que os editores se volven xenerosos ou queren homenaxear a un escritor
determinado e deciden editar, senón as súas obras completas, talvez porque
aínda está vivo, si edicións encadernadas e xenerosamente ilustradas, sen
tratarse dun libro infantil, que acostuman a resultar, en parte polo prezo,
pero sospeito que non só por iso, grandes catástrofes de vendas e un burato
evitábel no balance anual (en privado, podería contarlles algún caso que
coñezo).
Eu
lin a gran, aínda que pequena en extensión, novela de Manuel Tiago (pseudónimo
de Álvaro Cunhal), Cinco días, cinco
noites, nunha modestísima edición da editorial Caminho. Anos despois,
levado do meu bo recordo, volvín mercar unha nova edición, desta volta ben
mellor encadernada e con grandes ilustracións e... pareceume moito menos
apetecíbel. Así que esta segunda lectura acabei por facela na edición vella e
non por nostalxia. A nova, ademais de contar cun formato algo incómodo, tiña un
corpo de letra demasiado pequeno (entre marxes enormes) e o tipo escollido era,
ou pareceume a min, bastante menos lexíbel, o que non me resultou de todo unha
sorpresa. Como ás veces sucede cos proxectos grandes e ambiciosos, as edicións
que pretenden impresionar o lector poden acabar por intimidalo. É posíbel que o
editor, nun arrebato dadivoso ou pensando en algo así como o prestixio (do
autor e del mesmo), coa colaboración necesaria
dun deseñador con ansias de protagonismo, esqueza, neste caso, o máis
importante que é difundir a obra e facilitar a lectura.
Manuel
Veiga